Na današnji dan je rođena Mira Trailović, majka beogradske avangarde: Dama koja je osnovala Atelje 212 i BITEF

Francuski novinari su je od miloštizvali "Buldožer u bundi"

Printskrin: RTS

Na današnji dan (22. januar) 1924. godine rođena je srpska pozorišna rediteljka i osnivač čuvenog beogradskog avangardnog pozorišta "Atelje 212" - Mira Trailović.

Rođena je u Kraljevu, u građanskoj porodici Milićevića. Otac Andreja bio je prevodilac sa francuskog jezika koji je za života preveo 36 dela, a majka Radmila je bila profesorka francuskog jezika. Mirina baka Katarina je bila dvorska dama kraljice Natalije Obrenović, a predak po majci joj je bio i čuveni ustavobranitelj Aleksa Simić

Od 1944. godine radila je kao spikerka, rediteljka i urednica dramskog programa u Radio Beogradu. U Savezu komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) u koji nikada nije primljena, upoznala je Dragoljuba Gucu Trailovića, tadašnjeg spikera i kasnijeg dopisnika "Politike" iz Pariza, za koga se i udala 1949. Kako prenosi Vikipedija, njen otac nije mogao da prežali što mu je ćerka "pošla" za komunistu, zbog čega joj se nije pojavio na venčanju.

Printskrin: RTS

Sada Trailovićeva, nakon dosta akademskog lutanja po studijama arhitekture, tehnologije, istorije umetnosti i Visoke filmske škole, napokon je diplomirala režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu. Kasnije je na istom tom fakultetu bila profesor.

Njenom režijom "Fausta" 12. novembra 1956. godine pred uglednim zvanicama tadašnjeg vremena, kao što je bila, recimo, Jovanka Broz, u dvorani nekadašnje novinske kuće "Borba", u sali sa 212 stolica - otvoreno je avangardno pozorište "Atelje 212". Pod vodećom palicom Trailovićeve i njenim izborom popularnih i kontroverznih predstava koje su u velikoj meri pomerale granice slobode izražavanja u političkom smislu, kako prenosi "Blic Žena", ovo pozorište je preraslo granice države u kojoj je nastalo i bilo prvo sa područja SFRJ koje je pozvano da gostuje u SAD posle Drugog svetskog rata.

Kada je po zakonskom roku prestala da upravlja "Ateljeom 212" postala je umetnički direktor Međunarodnog pozorišnog festivala u Nansiju u Francuskoj, koja je bila njen drugi dom, a radila je i u pariskom "Teatru nacija". Međutim, nije se oprostila od scene Ateljea jer je tamo između ostalog režirala i kultu predstavu "Kosa" kao i čuvenu rok operu "Isus Hrist Super Star".

Atelje je zahvaljujći ovoj energičnoj ženi bio i mesto rođenja još jedne kultne pozorišne i beogradske institucije - Beogradski internacionalni teatarski festival.

Printskrin: RTS

Kako je poznato, Trailovićeva je zajedno sa Jovanom Ćirilovim 1967. godine osnovala BITEF na koji je svojim beskrajnim šarmom i prodornošću, ali i velikim talentom za ubeđivanje, dovodila u Beograd najavangardnija i najpoznatija pozorišta i predstave i imena sa obe strane gvozdene zavese - kao što su Semjuela Beketa, Žan Pol Sartra, Ježija Grotovskog, Pitera Bruka, Living teatar, Euđenija Barbu, Boba Vilsona, Ričarda Šeknera, Petera Štajna, Pinu Bauš, La Mamu, i mnoge, mnoge druge. Pa iako je bila majka beogradske avangarde, Trailovićeva se grozila od te reči i na svaki njen pomen bi odgovorila pitanjem: "A šta je to avangarda?"

Družila se i sa Milošem Crnjanskim po njegovom povratku iz emigracije, a prirodu njihovog odnosa je samo nagovestila u jednom od svojih intervjua: "Naši susreti u Beogradu su stvorili mogućnost velikih intima. Ali, to nije za javnost. Znate, on je bio jedan stariji gospodin, a ja jedna mlada žena."

Kada su uglednog dramaturga Ežena Joneska 1971. godine pitali šta je video u Beogradu, odgovorio je: "Miru Trailović. Zar to nije sasvim dovoljno?".

Trailovićeva je imala prefinjen stil koji su krasile haljine, barokni broš, ešarpe, tašne od krokodilske kože i crveni karmin, a legenda kaže da je redakcija "Ježa" primetila da ima čak 24 karakteristična osmeha. Francuski mediji su je iz milošte zvali "Buldožer u bundi".

Ova izuzetna žena preminula je 7. avgusta 1989. godine, a za sobom je ostavila neizbrisiv traga u srpskoj kulturi. I danas u blizini Bajlonijeve pijace u Beogradu postoji Trg Mire Trailović dok Velika scena pozorišta "Atelje 212" zvanično nosi njeno ime.

Video: Atelje 212 slavi 66. rođendan: Obeležen je izložbom pod nazivom (Ovo je) scenirano

(Ona.rs)