Danas se proslavlja pobeda života nad smrću: Vrbica je dan ispunjen dečjim smehom i drugim veselim običajima

Etnolog i antropolog Vesna Marjanović objašnjava divne priče o današnjem prazniku

Lazareva subota je tipičan prolećni praznik koji ima dublje korene iz predhrišćanskih vremena. Srpska Pravoslavna crkva je proslavlja kao pokretan praznik i uvek pada u šestoj nedelji Uskršnjeg posta, odnosno u Cvetnoj nedelji jer odmah nakon Lazareve subote kada se slavi uspomena na vaskrslog Lazara koga je iz mrtvih podigao Isus Hristos, dolazi nedelja kada se svetkuje praznik Cveti, odnosno ulazak Isusa Hristosa u Jerusalim.

Više o ovom prolećnom prazniku i koji to divni običaju u duhu tradicije primenjuje naš narod, objašnjava nam prof. dr Vesna Marjanović, etnolog i antropolog.

Preporučujemo

- Crkva ovaj dan slavi kao vaskrs Lazarev, zapravo slavi se pobeda života nad smrću. Kao simbol toga proslavlja se slava životu poznata kao Vrbica, praznik u kojem deca imaju primarnu ulogu. Vrbica je svečano unošenje mladih vrbovih grana obično pre služenja večernja u crkvi. Nakon službe u crkvi obično ide litija kroz naselja u kojoj učestvuju lepo obučena deca sa zvončićima oko vrata okačenim na vrpcu koja predstavlja srpsku trobojku.

U prvoj polovini 20. veka učitelji su išli u obližnje šumarke s decom i brali vrbove grane te ih nosili u crkvu da prenoće a potom su se vrbe, osvećene delile na Cveti nakon crkvene službe. Krajem 20. veka vrbe se dele u crkvi posle podne na Lazarevu subotu nakon održanog večernja u Crkvi.

U novije vreme ispred crkvi u gradskim sredinama prodaju se zvončići i vrbe. Deca se time kite. U prošlosti su stariji ukućani vrbu donesenu iz crkve postavljali kod kućne ikone kao vrstu apotropejona, zaštite doma. Takođe su decu blago, simbolično "šibali" da budu zdrava i napredna - govori naša sagovornica.

Lazarevu subotu odlikuju i obredi povorki lazarica u nekim našim krajevima, kako dalje Marjanović opisuje. Ipak su se ove povorke izobičajile i odavno su lazaričke povorke zamenjene povorkama Romkinja koje vrše ophod po naseljima i uz dobre želje domaćinima za prosperitet doma dobijaju darove u hrani i piću. Ponegde i u novcu.

- U lazaričkom ritualu, pojedini segmenti u neverbalnim radnjama posebno uoči Lazareve subote, u petak uveče, zauzimali su važno mesto u tradicionalnoj kulturi Srba pa se to ogleda i na primeru paljenja vatri ispred kuća i u najnovijem dobu.

U Kikindi i okolini i danas je živ običaj paljenja vatri "lazarica" uoči Lazareve subote. U severnom Banatu pred Lazarevu subotu, okupljali su se a to čine i danas, mahom mlađi, s klepetušama, starim kantama, šerpama, lavorima i trubama. Uz pravljenje velike buke pojačane pucanjem bičeva, kažu da "teraju lazarice", verovatno zmije, i sve što je loše u njihovom okruženju - objašnava etnolog.

(Ona.rs)