Na arheološkom lokalitetu u blizini Beograda bila je prva urbana evropska civilizacija

Bela boja lesne terase, na kojoj je otkriveno ovo arheološko blago, razlog je zašto se nalazište u Vinči naziva Belo Brdo

Mlađe kameno doba, poznato kao neolit, period je praistorije koji karakteriše pojava stalnih urbanih naselja, pa i razvoj takozvanog sedalačkog načina života. U to vreme su ljudi izrađivali predmete od pečene zemlje, naučili da obrađuju zemlju i pripitomljavaju životinje.

Preporučujemo

U svetu je najpoznatiji očuvani spomenik iz tog perioda Stounhendž, dok arheološko nalazište Belo Brdo nadomak prestonice Srbije važi za jedan od najznačajnijih evropskih lokaliteta iz doba neolita. Ujedno je i najveće praistorijsko naselje na teritoriji naše zemlje.

Bela boja lesne terase, na kojoj je otkriveno ovo arheološko blago, razlog je zbog koga se nalazište u Vinči naziva Belo Brdo.

Otkriće Srpskog geološkog društva

Sada već davne 1893. godine, prvi put je skrenuta pažnja javnosti na postojanje ovog arheološkog lokaliteta. Za to je bilo zaslužno Srpsko geološko društvo, koje je osnovao dve godine ranije srpski geolog i osnivač geološke nauke u našoj zemlji, Jovan Žujović.

Četiri godine kasnije prikazani su prvi put i artefakti koji su na nalazištu Belo Brdo otkriveni. Upravo tada su stručnjaci došli do zaključka da postoji velika verovatnoća da je u pitanju značajan arheološki lokalitet iz doba praistorije.

Prva meteodološka arheološka istraživanja je 1908. godine na ovom mestu započeo profesor beogradskog univerziteta i arheolog, akademik Miloje Vasić.

Velika otkrića značajna za svetsku arheologiju

Praktično neprekidno traju istraživanja na arheološkom lokalitetu Vinča – Belo Brdo, iako sa povremenim prekidima. Do sada su sistematska istraživanja izvršena u tri serije. Osim obrade materijala, izvršeno je i sređivanje dokumentacije, kao i stručno upoređivanje sa otkrićima na ostalim lokalitetima širom Balkana, te publikovanje tih otkrića.

Pri predsedništvu Srpske akademije nauka i umetnosti, 1976. godine osnovan je i Odbor za arheološka istraživanja u Vinči. Zasluge za to pripadaju akademicima Vasi Čubriloviću, Nikoli Tasiću i Jovanu Todoroviću. Radovima na istraživanjima ovog arheološkog nalazišta rukovodili su mnogi stručnjaci, a pored ostalih i Dragoslav Srejović, Milutin Garašanin, Gordana Marjanović Vujović, Nikola Tasić i drugi.

Aheološko nalazište Vinča, odnosno Belo Brdo teritorijalno pripada opštini Grocka i od Beograda je udaljeno tek nešto više od 10 kilometara.

Tokom istraživanja je utvrđeno da Vinčanska kultura datira iz perioda između 4.500 i 3.500 godine pre Hrista. Preciznijim istraživanjima je utvrđeno da je to područje bilo naseljeno još od 7. milenijuma pre Hrista, što je praistorijski period ranog i srednjeg neolita, odnosno vreme postojanja Starčevačke kulture.

Zanimljiv je podatak da je otkriven i Vinčanski sunčev kalendar, koji je bio izrađen na keramičkom tanjiru kružnog oblika. Utvrđeno je da je nastao pre više o 7.527 godina. Figurina nazvana Velika Majka tek je jedan od oko tri hiljade različitih predmeta, koji su tokom istraživanja otkriveni na ovom nalazištu.

Budući da su pisani tragovi otkriveni na određenim predmetima pronađenim na ovom arheološkom nalazištu, to je pismo nazvano vinčanskim. Smatra se najranijom verzijom pisma koja je ikada otkrivena. Utvrđeno je i da se radi o najstarijem pismu na evropskom tlu.

Mnogobrojni predmeti koji su otkriveni na arheološkom nalazištu Belo Brdo danas se mogu videti u okviru stalne postavke Narodnog muzeja u Beogradu.

(Ona.rs)