Letnji festivali i tradicionalne manifestacije u Severnoj Makedoniji, u balkanskoj kulturi

Svake godine u Skoplju, 21. juna, dočekuje se prvi dan leta i svetski dan muzike, početak 40-dnevnog Skopskog kulturnog letnjeg festivala, festivala koji vrele letnje noći Skoplja pretvara u duhovno putovanje i doživljava mnoge lokacije pod otvorenim nebom u centru grada i Staroj skopskoj čaršiji

U Staroj skopskoj čaršiji, čiji počeci datiraju iz 12. veka, kao jednoj od najvećih očuvanih čaršija orijentalnog mešovitog tipa na Balkanu, možete okusiti i doživeti staru tradiciju Istoka, ali i doživeti sadašnjost kroz savremenu umetnost u objektima Nacionalne galerije Makedonije, Dautpašinog hamama (15. vek) i Cifte Hamama (15. vek), Fakulteta likovnih umetnosti u Suli Anu (15. vek).

A u neposrednoj blizini iznad čaršije i skopske tvrđave Kale uzdiže se Muzej savremene umetnosti, sa delima svetskih umetnika kao što su Pikaso, Koldera, Hoknija Krista, Veličković, Otašević, podignut kao simbol svetske solidarnosti i rekonstrukcije grada Skoplja posle katastrofalnog zemljotresa 1963.

Na putu za Bitolj prolazite pored grada Velesa, koji karakteriše specifična gradska arhitektura iz 19. veka, koju čine kuće sa visokim čardacima koje se uzdižu jedna iznad druge na visokom brdu, gde se nalazi Spomen kuća Koče Racina, jednog od najvećih makedonskih pesnika, mislilaca i revolucionara 20. veka, a na ulazu ispred grada stoji Spomen-kosturnica koju su izgradili Ljubomir Denković i Savo Sugotin. Napuštajući Veles autoputem koji vodi na jug prema gradu Negotina, neizbežno je posetiti Arheološko nalazište – Antički grad Stobi, u kome se nalaze reprezentativne građevine poput Antičkog pozorišta, koje je, pak, domaćin Međunarodnog festivala antičke drame koja se pretvorila u atraktivnu kulturnu manifestaciju. Reprezentativni objekti su Episkopska bazilika sa krstionicom, Sinagoška bazilika, profane kuće, banje i drugi objekti, sa raskošnim mozaicima.

Na putu ka Bitolju, nezaobilazan je grad Kruševo, ski-centar koji se nalazi visoko u planinama, rodni grad neprežaljene estradne zvezde Tošeta Proeskog, u čiju čast je pre 12 godina podignuta Spomen kuća muzej Todora Proeskog, ali je neizbežna poseta i spomeniku Ilinden, poznatiji kao Makedonijum, čija se vizura uzdiže iznad Kruševa, kao jedno od najoriginalnijih umetničko-arhitektonskih dela i najpoznatiji i najkompleksniji spomenik u zemlji. Jedan od najautentičnijih događaja za Ilinden je tradicionalni dolazak konjanika u Kruševo na tradicionalni Ilindenski marš, koji se obeležava 2. avgusta svečanom manifestacijom na Mečkinom kamenu. Kao jedno od najposećenijih mesta u Kruševu je Galerija slika Nikole Martinoskog, čiji rad ga čini jednom od najistaknutijih ličnosti makedonske kulture 20. veka.

Grad Prilep je poznat po spomeniku prirode i zaštićenom području Markovi Kuli, srednjovekovnoj tvrđavi koja se prostire severno od Prilepa i gde se nalazi palata kraljeva Vukašina i Marka. Najstarije naselje u gradu Varoši obiluje srednjovekovnim crkvama, od kojih je sedam danas aktivno. U samom gradu, dobro je posetiti Muzej u Prilepu, koji obuhvata nekoliko zgrada i spomen-kuća, uključujući i Muzej duvana. U Prilepu je važno posetiti manastir Treskavec (13. vek), jedan od najlepših manastira u Makedoniji i značajno monaško i duhovno središte Ohridske arhiepiskopije, u čijim konacima je snimljen film "Pre kiše" (1994), dobitnik nagrade Zlatni lav. U Prilepu se ne može zaobići humka neporaženih – spomen kompleks u Spomen parku revolucionara, izgrađen 1961. godine u čast palim borcima iz NOV. Prilep vas poziva da budete deo 57. makedonskog pozorišnog festivala "VOJDAN ČERNODRINSKI" od 9. do 16. juna 2023.

Poseta gradu Bitolju, gradu prvih kinematografa na Balkanu, braće Miltona i Janakija, koji je prvi i najstariji svetski filmski festival posvećen stvaralaštvu svetskih kinematografa. Bitolj je poznatiji kao grad konzula, a svoju šetnju treba da počnete posetom Širokom sokaku, gde je neizbežna kafa, u srcu starog gradskog jezgra očuvanog kako je izgledalo na početku 20. veka, kada je Bitolj bio grad sedište konzula. Zbog prihvatanja evropske kulture za vreme Otomanskog carstva, grad je nazvan i gradom klavira, što se može videti i u postavci Muzeja u Bitolju.

Dok ste ovde, neizbežno je posetiti Oficirski dom u Bitolju kao jednu od najznačajnijih kulturno-istorijskih objekata u Bitolju u centralnom gradskom delu, danas pretvorenom u Kulturno-informativni centar sa bioskopom "Manaki". A putovanje se ne može zamisliti bez posete arheološkom lokalitetu - Antičkom gradu Herakleja Linkestis (IV vek p.n.e. – IV vek n.e.), jedinstvenom po nekoliko unikatnih, neponovljivih bljeska ljudske civilizacije, koji su ostaci Rimskog perioda: antičko pozorište, bazilike ranohrišćanskog doba, monumentalni i jedinstveni ranohrišćanski mozaici na Balkanu i u istoriji umetnosti uopšte.

Festival mediteranskog i balkanskog filma "Preko jezera" ove godine će imati svoje drugo izdanje u Dojranu. Festival je izbor najboljih filmskih ostvarenja u svetu pokretnih slika iz srca Evrope i održava se od 19. do 23. jula na više lokacija u gradu Dojran. Dojran je ribarski gradić sa mirisom Mediterana. Ovaj grad će vas oduševiti toplinom i gostoprimstvom ljudi, mediteranskom klimom, toplim i lekovitim jezerom u kome riba tri puta pliva, u vodi, u tiganju i u vinu. Probajte specijalitet "riba na trsci". Prelepa klima omogućava proizvodnju domaćeg povrća i voća, a ne zaboravite da probate dojranske masline i slatko od smokava.

Na Ohridskom bregu ovog leta budite deo festivala "Ohridsko leto", koji se održava svake godine od 12. jula do 20. avgusta, i već 63 godine predstavlja vrhunsku manifestaciju kulture koja izvire iz grada Ohrida – duhovna prestonica Severne Makedonije. Na festivalskim večerima koje se održavaju pod vedrim nebom na nekoliko lokacija koje su ujedno i spomenici kulture u srcu Ohrida, (Antičko pozorište, predvorje crkve Svete Sofije, Donji Saraj itd.) nastupaju vrhunski umetnici i zvezde iz muzičke, pozorišne i baletske umetnosti, uključujući svetskog tenora Hosea Karerasa. Zato prisustvo na Ohridskom letu nudi višestruka duhovna iskustva i događaj je koji se ne sme propustiti.

Ako budete u Strugi poslednje nedelje avgusta, bićete svedoci festivala Struške večeri poezije kao jedne od vrhunskih svetskih poetskih manifestacija. Grad Struga postaje duhovno utočište i centar svetske književnosti i poezije i svake večeri, u vidu poetskog čitanja, odjekuje sa keja Reke Drim.

(Ona.rs/PR)