Telegraf u Amfipolisu: Ovde se rodilo i umrlo Makedonsko kraljevstvo

Čudesna priča koja nas vraća u prošlost

Na obali reke Strume, nešto manje od pet kilometara od njenog ušća u Egejsko more, prostiru se ruševine antičkog grada Amfipolisa. Mesto relativno nepoznato onima koji nisu ljubitelji istorije i arheologije, izuzetno je važno za istoriju drevnog makedonskog kraljevstva.

Baš u ovom mestu počeo je uspon imperije čije prostranstvo nijedna druga nikada nije dosegla, ali su baš ovde tragično skončali neki pripadnici ove dinastije u borbi za kraljevski presto. Poslednjih decenija oči svetske javnosti uprte su u Amfipolis zbog otkrića najveće ikada pronađene makedonske grobnice, dok naučnici i dalje lome koplja oko identiteta onoga ko je u njoj sahranjen.

Preporučujemo

Reporter Telegrafa imao je priliku da poseti Amfipolis i vidi artefakte pronađene višedecenijskim iskopavanjima na ovom lokalitetu, koji se čuvaju u tamošnjem arheološkom muzeju.

Amfipolis nastaje na području antičkog grada Ejona koji je po predanju osnovao Ejonej otac, kralj Reze, kojeg Homer pominje u Ilijadi kao saveznika Trojanaca. Krajem šestog veka pne, kada je vodio ekspediciju protiv Skita, persijski car Darije osvaja ovo područje ali ga daje Histaiju iz Mileta kao nagradu što mu je pomogao u pohodu. Ubrzo shvata da je pogrešio jer je ovo područje bogato šumama potrebnim za izgradnju brodova i rudnika zlata iz srebra. Iz tog razloga i Atinjani pokušavaju da ga zauzmu, ali mu se ovaj grad odupire pa i kada postaje njihova kolonija, veze sa Atinom su vrlo slabe. Iz tog razloga tokom Peloponeskih ratova priklanjaju se kralju Sparte - Brasidu, a nastavljaju da se odupiru Atini i posle njegovog poraza.

Tek 363. godine pne, saveznik Atinjana general Perdika uspostavlja u Amfipolisu makedonsku gardu.

Uspon ovog grada počinje 359. godine pne kada na presto Makedonije stupa Filip II koji u nameri da ujedini gradove države, svoj pohod počinje od Amfipolisa. Ovaj grad prvi put traži pomoć od Atinjana sa kojima je bio u trajnom neprijateljstvu, ali oni i pored molbi i čuvenog Demostena, odbijaju da se suprotstave Filipu.

Makedonski kralj ulazi u Amfipolis ali mu omogućava da zadrži autonomiju. Gradom vladaju arhonti, poštuju se dotadašnja božanstva i donose se odluke koje nemaju samo lokalni karakter. Odatle kralj kreće u pohod i osvaja jedan po jedan polis formirajući jedinstvenu državu.

Filipov sin, Aleksandar, nastavlja očevim stopama te posle stvaranja makedonskog kraljevstva odlučuje da krene u osvajanje Azije.

Baš u Amfipolisu okuplja flotu za svoj ratnički pohod zahvaljujući kome makedonsko kraljevstvo postaje najmoćnija imperija toga doba koja se prostire sve do Indije. Amfipolis za Aleksandra nažalost postaje i mesto tragedije - baš tu su ubijeni supruga Roksana i sin Aleksandar IV, po naređenju njegovog generala koji je zaseo na makedonski presto.

Amfipolis ima istorijsku ulogu i u padu Makedonskog kraljevstva jer nakon što je poražen od Rimljana, kralj Perzej dolazi u ovaj grad kako bi podigao trupe za očajnički pokušaj da se odupre neprijatelju. Kako ne uspeva da ih nagovori, Rimljani osvajaju i Amfipolis, što u II veku nove ere označava pad Makedonskog kraljevstva. Perzej je uspeo da pobegne u Samotraki ali je ubrzo uhvaćen, pa su i on i njegova porodica odvedeni u Rim gde su pogubljeni.

Burna istorija Amfipolisa ovaploćena je u vanremenskim spomenicima, otkriveni su drevni zidovi, javne i privatne zgrade, svetilišta, antička gimnazija i groblje iz tog perioda. Osim ostataka zidova i pet kapija, posebno je važan drveni mostić koji spominje Tukidid kao mesto bitke između Kleona i Braside u Peloponeskom ratu.

Nađen je i niz makedonskih grobova, među kojima i najveća ikada pronađena građevina takve vrste. Humka Kastas duga je preko 11 metara prekrivena tumulusom (veštačkim brdom), ima ulaz, predsoblje, glavnu grobnu komoru i tri mrtvačka kauča, a datirana je u treći vek pne. Na glavnom ulazu u grobnicu pronađene su dve sfinge koje je simbolično čuvaju. Iskopavanja ovog lokaliteta započeta su 2012. godine i još traju, pa grobnica nije otvorena za javnost. Postoje različita mišljenja ko je u njoj zakopan. Kao mogući vlasnik groba pominje se Aleksandrov prijatelj Hefestion, ali i njegova supruga Roksana i sin Aleksandar IV. Kao i u ostalim makedonskim grobnicama, ni ovde nema nikakvih natpisa koji bi rešili misteriju pet skeleta koji su u njoj bili sahranjeni.

Ono što je sigurno je da je grobnica pripadala nekom velikodostojniku jer su vrata bila od mermera, uokviravala se u karijatide, dok su iznad ulaza spoljne sobe bile dve sfinge. Podovi su bili ukrašeni mozaicima mitološke scene otmice Persefone. Grčka vlada izdvojila je milion i po evra kako bi se grobnica otvorila za javnost, što još nije učinjeno, a do tada posetioci se mogu diviti glavi sfinge iz grobnice koja se nalazi u muzeju u Amfipolisu.

Još jedno monumentalno zdanje pronađeno u koritu reke Strume, a za koje se pretpostavlja da je bilo deo kompleksa makedonske grobnice je lavlji spomenik. Njegove fragmente pronašli su grčki vojnici tokom Balkanskih ratova, obavljena je restauracija i sada se nalazi na starom putu od Asprovalte ka Kavali. Veruje se da je posvećen Aleksandrovom generalu Laomedonu kako bi simbolizovao njegovu hrabrost i borilačku vrlinu. Prema najavama arheologa kada tajanstvena grobnica bude potpuno istražena, lav iz Amfipolisa biće vraćen na mesto gde je postavljen pre dvadeset vekova.

(Ona.rs)