Ne slavi samo katolička crkva sutra Božić: Ovaj pravoslavni narod ga obeležava i evo koja priča stoji iza toga

Često se u vreme pred praznik rođenja Gospoda našeg Isusa Hrista na društvenim mrežama vodi prava pravcata polemika oko toga kako to Grci, kao pravoslavni narod, što bez sumnje znamo da jesu, Božić slave kada i katolici?

Čak se neretko događa da mnogi prilikom čestitanja ovog praznika, čestitke upute samo katoličkim vernicima, te tako nesvesno uvrede vernike Grčke i Rumunske, ali i Bugarske i Kiparske pravoslavne crkve, koje zapravo Božić obeležavaju 25. decembra, a ne kao Srpska i Ruska pravoslavna crkva, recimo 7. januara.

Preporučujemo

Možda se mnogima, koji smatraju da samo katolici slave Božić 25. decembra, a pravoslavci 7. januara baš i neće dopasti podatak da je i u našoj zemlji Božić nekada bio obeležavan krajem decembra. Tačnije sve do 1919. godine, što je i prva godina u novijoj istoriji Srbije kada se akcenat počinje polako, ali sigurno stavljati na proslavu Nove godine, a ne Božića, koji se od tada u Srbiji počinje obeležavati 7. januara, kao i danas.

Zbrka oko kalendara

Zapravo je čitava ta problematika vezana za primenu zvaničnog kalendara, na nivou države, ali i Crkve u toj državi.

Da kažemo to jednostavnije, „krivac“ za to što se i u Grčkoj i u Rumuniji, ali i u Bugarskoj, te na Kipru i u još nekim zemljama, pravoslavni Božić obeležava baš isto kada i katolički, jeste jedan srpski naučnik, verovali ili ne?

Julijanski, gregorijanski i Milankovićev kalendar

Da bi se bolje razumela čitava problematika, treba se podsetiti da postoje u osnovi julijanski i gregorijanski kalendar.

Ukratko, julijanski kalendar je nastao zaslugom Gaja Julija Cezara, koji je još 46. godine pre Hrista izvršio reformu nekadašnjeg rimskog kalendara. Taj kalendar izuzev Srpske i Ruske pravoslavne crkve kasnije su prihvatile i Antiohijska i Jerusalimska patrijaršija, pored ostalih.

Sa druge strane, gregorijanski kalendar je takozvani novi kalendar, budući da je uveden u drugoj polovini 16. veka, u vreme pape Grgura XIII, po kome je i nazvan. U osnovi je smatran svojevrsnom reformom takozvanog starog, odnosno julijanskog kalendara.

Ipak, to nije kalendar koji se poštuje u Grčkoj...

Profesor matematike Maksim Tripković i čuveni srpski naučnik Milutin Milanković zaslužni su za izradu najtačnijeg kalendara, koji je poznat kao Milankovićev ili revidirani, odnosno reformisani julijanski kalendar. I da sve bude još zanimljivije, iako je vaseljenski patrijarh Meletije IV zaslužan za pokretanje ove incijative, a Kraljevina Srbija odgovorila pozivanjem Milutina Milankovića u tadašnje ministarstvo vera, kako bi započeo rad na reviziji kalendara, on u našoj Crkvi ipak nije prihvaćen. Tačnije, njegova je primea odložena. O razlozima za to postoje oprečna mišljenja, ali to sada nije tema.

Još je zanimljivije i to što je predlog za reformu kalendara izneo Aleksandar Karađorđević, koji je tada bio na čelu Kraljevine Srbije. Razlog je bio krajnje praktičan - verski praznici su obeležavani po dva puta, pa se javio problem sa većim brojem slobodnih dana za radnike. Smatralo se i da to ljude zbunjuje, sa jedne strane, a sa druge da veliki broj slobodnih dana može loše da se odrazi na privredu.

Rečeno - učinjeno i profesor Tripković radi proračune, a Milutin Milanković na osnovu toga vrši proučavanja i sve to kasnije i prezentuje na pravoslavnom kongresu koji je organizovan u današnjem Istanbulu. Po povratku u Beograd, nakon što je njegov kalendar jednoglasno prihvaćen na kongresu, stiže mu i zahvalnica od tadašnjeg vaseljenskog patrijarha.

Tek tada zapravo nastaje pometnja, jer Grčka, Rumunska, Bugarska i Kiparska crkva, kao i Aleksandrijska i Carigradska patrijaršija ostalih prihvataju revidirani Milankovićev kalendar, ali ne i Srpska i Ruska, recimo.

Božić u Grčkoj

Običaji koji su prisutni u Grčkoj za praznik rođenja Gospoda našeg Isusa Hrista u mnogome podsećaju na običaje koji se primenjuju i u našoj zemlji.

Kao jedan od najzanimljivijih izdvajaju se kalande, koje su nalik koledarskim pesmama u Srba. Nemojte biti iznenađeni ako i na ulici vidite mališane koji izvode ove običajne pesme, pa ne zaboravite i da ih nagradite.

Iako baš i nemaju česnicu za Božić na kakvu smo navikli, Grci imaju Hristopsomo, koji je slatkast. Priprema se od kvasnog testa, uz dodatak oraha, anisa i cimeta i bogato ukrašava, te je deo božićne trpeze.

Nalik našoj česnici, koja se priprema za Božić, Grci imaju Vasilopitu. I baš kao i kod nas, tako i u Grčkoj od kraja do kraja može da se razlikuje donekle način pripreme ove poslastice, ali je suština ista - u njemu se nalazi novčić. Za razliku od naših običaja, gde se česnica priprema za Božić, Vasilopita se seče u novogodišnjoj noći  se priprema za praznik posvećen Svetom Vasiliju Velikom, koji se obeležava 1. januara u Grčkoj, što je zapravo Crkvena Nova godina u našoj zemlji. Domaćica obično posle novogodišnje večere iseče poslasticu na onoliko parčića, koliko ima ukućana za stolom, pa u čijem parčetu se nađe novčić, veruje se da će ga sreća pratiti tokom cele naredne godine.

Suma sumarum, Grci nisu katolici, zato što obeležavaju Božić kada i katolički vernici. Čak u Grčkoj postoje i takozvani starokalendarci, koji praznik Hristovog rođenja obeležavaju isto kada i mi. I zato, kada sutra poželite da čestitate Božić svim vernicima, mislite o tome da ne slave samo katolici.

(Ona.rs / „Kadkakozasto“ )