Istinita priča o "Planini Svetlosti", čuvenom dijamantu "Kohinoor", koji krasi krune britanskih vladara

"Koh-i-Noor", odnosno Kohinoor, koji na persijskom znači "Planina svetlosti", čuveni je dijamant kolekcije dragulja britanske krune. Da nije prekrojen na 105,6 karata sa svojih predhodnih 186 karata, i danas bi važio za najveći dijamant na svetu.

Dijamant je prosejan iz peska u indijskim aluvijalnim rudnicima pre mnogo hiljada godina. Prema hinduističkom verovanju, poštovali su ga bogovi poput Krišne, i oduvek ga je pratila priča da nosi kletvu.

Dragulj, koji će postati poznat kao dijamant Koh-i-Noor, bio je deo mnogih intriga na indijskim dvorima sve dok sredinom 1800-ih nije završio u britanskim krunskim draguljima. Tada je britanski geolog amater intervjuisao gemologe i istoričare o poreklu dijamanta i napisao istoriju Koh-i-Noor-a koja je poslužila kao osnova za većinu budućih priča o dijamantu.

Razdvajanje Planine i Mora svetlosti

Veruje se da je Kohinoor nastao u indijskoj državi Andra Pradeš, zajedno sa svojom bliznakinjom, Darja-je Noor, što znači "More svetlosti", i pripadao je tokom svoje istorije velikom broju hinduističkih, mogulskih, iranskih, avganistanskih, sikhskih i britanskih vladara koji su se žestoko borili za njega, često ga uzimajući kao ratni plen nakon pobeda.

Britanska istočnoindijska kompanija je 1850. godine zaplenila dijamant od Dulipa Singa, nakon čega je dragulj postao deo britanske kraljevske kolekcije, nakon što je Viktorija postala carica Indije 1877. godine.

Prema legendi, Koh-i-Noor se smatra najstarijim preživelim dijamantom, odnosno dijamantom čija se istorija najduže može pratiti. Najstariji mit o ovom dragulju doseže čak do 5.000 godine, kada se u jednom sanskritskom epu pominje džinovski dragulj. Prema indijskoj mitologiji, čak su se i hinduistički bogovi svađali oko nekog velikog dragulja.

Danas naravno, ne može da se proveri da li je baš Koh-i-Noor bio predmet svađe bogova ili je njegovo poreklo nešto mlađe, ali teorija koja preovlađuje je da dijamant potiče iz rudnika Kolur, u blizini današnjeg okruga Guntur, u provinciji Andra Pradeš u modernoj Indiji.

Prvi pisani tragovi

Prema pisanju Smitsoniana, prvi pomen ovog dijamanta datira iz 1304. godine, kada ga je sultan Alaudin Khilji pomenuo jednom indijskom radži. Kasnije je Koh-i-Noor bio deo ukrasa svetski poznatog Paunovog prestola u Delhiju, u tvrđavi Agra.

Kada je persijski vladar Nader Šah osvojio Delhi 1739. godine, dijamant je prešao u njegovo vlasništvo. Prema legendi, kurtizana iz harema rekla je Nader Šahu da se dijamant nalazi u turbanu mogulskog vladara. Shodno tome, tokom jedne proslave, šah je predložio Mogulima da razmene turbane. Tada se zamena turbana smatrala gestom večnog prijateljstva i bratstva da bi odbijanje bilo ravno teškoj uvredi.

Nakon što se konačno dočepao turbana i dijamanta, šah je navodno od sreće uzviknuo Koh-i Noor! i tako je dijamantu dao ime. Pre 1739. godine ime Koh-i-Noor se nigde nije pominjao.

Godine 1747. Nader Šah je ubijen, a dijamant je prebačen u riznicu regije Pendžab, u ruke avganistanskog vladara Ahmada Šaha Duranija. Kada je Britanska imperija anektirala region 1849. godine, dijamant je završio u posedu Britanske istočnoindijske kompanije kao kompenzacija za Anglo-sikhske ratove. Nedugo posle tog, 3. jula 1850. godine, dragulj je poklonjen kraljici Viktoriji povodom 250 godina od osnivanja Kompanije i tako je prešao u ruke Britanske krune, kojoj i danas pripada.

Prokletstvo Koh-i-Noora

Veruje se da Koh-i-Noor sa sobom vuče kletvu ​​koja utiče samo na muškarce koji ga nose, ali ne i na žene. Svaki muškarac koji je imao ovaj dijamant na sebi je ili izgubio tron ili mu se dogodila neka tragedija.

Kraljica Viktorija je zapravo postala prvi vladajući monarh koji je nosio dragulj i preživeo. Posle nje, Koh-i-Noor je uglavnom bio deo kraljevskih dragulja engleske kraljice i nikada ga nije nosio muški vladar.

Prve priče o postojanju prokletstva Koh-i-Noora pojavljuju se još u starom hinduističkom spisu, koji je ujedno i prvi pomen dijamanta.

- Onaj ko ima ovaj dijamant, imaće svet, ali i sve njegove nesreće. Samo Bog, ili žena, to mogu da nose mirne duše - navodi stari spis a prenosi Vikipedija. 

Prekrajanje najvećeg svetskog dragulja 

Ubrzo nakon što je Elizabeta primila dragulj, javnost je imala priliku da vidi čuveni Koh-i-Noor tokom Svetske izložbe postavljene 1851. godine u londonskom Hajd parku.

- Koh-i-Noor je svakako kruna cele izložbe u ovom trenutku. Čini se da postoji neko tajanstveno interesovanje za njega, a sada kada je toliko uloženo u njegovu zaštitu i inspekciju, gužva je sve veća, a policajci na dva ulaza imaju velike muke da smire nestrpljivu masu. Tokom jučerašnjeg dana u nekoliko sati čekalo je u redovima čak dve stotine ljudi koji su čekali da budu primljeni, a ipak, uprkos svemu, dijamant ne uspeva da zadovolji. Bilo zbog nesavršenog reza ili teškoće u efikasnom korišćenju svetlosti, bilo zbog nepokretnosti samog dragulja, koji bi trebalo da se okreće oko svoje ose, ali samo mali broj posetilaca uspeva da uhvati blistave zrake koje dragulj reflektuje kada se gleda iz određenog ugla - opisao je tada dopisnik Tajmsa ovaj  dijamant.

Pa iako je dijamant kasnije ponovo izložen u zatamljenoj kutiji radi boljeg osvjetljenja, publika ni tada nije bila oduševljena njime. Razočaranje izgledom dragulja nije bilo nešto neuobičajeno, pa je tako i ono što je usledilo, delovalo prihvatljivo.

Naime, 1852. godine pod ličnim nadzorom Viktorijinog supruga, princa Alberta, i tehničkom rukovodstva Džejmsa Tenanta, Koh-i-Noor je presečen u Amsterdamu sa tadašnjih 186 1/16 karata (37,21 g) na sadašnjih 105.602 karata (21,61 g), kako bi povećao refleksiju svetlosti.

Indija ga želi nazad

Uprkos opsežnim konsultacijama i planiranju i ceni od skoro 8.000 funti, što je smanjilo težinu dragulja za impresivnih 42 odsto,  princ Albert ni tada nije bio zadovoljan rezultatom. Nekada najveći dijamant na svetu, praktično je po povratku u London kažnjen time što je postao deo broša koji je kraljica često nosila.

Nakon smrti kraljice Viktorije, dijamant je ugrađen u novu dijamantsku tijaru kraljice Aleksandre, koju je nosila na krunisanju svog muža, kralja Edvarda VII, Viktorijinog sina. Kraljica Aleksandra je bila prva engleska kraljica koja je nosila dragulj kao deo svoje krune, tradiciju koju su nastavile njene naslednice, kraljica Marija, supruga Džordža V, i kraljica Elizabeta, supruga Džordža VI.

Danas zvanična Indija insistira da dijamant pripada njoj i da je nezakonito oduzet, te da mora i da bude vraćen. Kada je kraljica Elizabeta II. posetila Indiju povodom 50. godišnjice nezavisnosti 1997. godine, izraženi su zahtevi za vraćanje dijamanta Indiji i pridružili su im se i pojedini parlamentarci.

Pored vlade Indije, i vlade Irana, Pakistana i Avganistana, pa čak i talibani, iznose da polažu pravo na vlasništvo nad Koh-i-Noorom, tražeći njegov povratak još od kada je Indija stekla nezavisnost od Britanskog carstva 1947. godine.

To britanska vlada negira i insistira da je dragulj dobijen legalno prema uslovima Posljednjeg sporazuma iz Lahorea i odbacila je te tvrdnje.Britanski premijer Dejvid Kameron je 21. februara 2013. tokom posete Indiji izjavio da dijamant neće biti vraćen Indiji i da bi takav potez bio nelogičan.

Ovaj dragulj se čuvao u zamku Vindzor, za razliku od ostataka kraljevskih dragulja, ali je danas izložen javnosti u Kući dragulja u Londonskoj kuli.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.