Posetili smo dom Save Šumanovića u Šidu: Tu su mu pozirale Ema, Rusinke i sva deca koju je naslikao

U ovoj kući čuveni srpski umetnik Sava Šumanović proveo je ranu mladost i poslednje godine života, odakle je 28. avgusta 1942. godine - odveden na stratište.

Kuću je 1867. godine u Šidu sagradio izvesni Paja Nikolić, i to za potrebe pivare, o čemu posebno svedoče zapis i reljefni ukrasi na pročelju fasadae. Međutim, krajem 19. veka, teča Save Šumanovića, dr Dragutin Grčić, otkupio kuću od Nikolića.

Danas ova kuća u ulici koja nosi srpskog velikana, na broju 10, predstavlja nepokretno kulturno dobro i spomenik kulture od velikog značaja.

Porodica Šumanović je stara ugledna šidska trgovačka porodica. Otac Save Šumanovića, Milutin (1862–1937), po struci je bio inženjer šumarstva, koji je oko 1885. stupio na funkciju upravnika šumarije u Vinkovcima. Oženio se 1894. godine Persidom Tubić (1875-1968), ćerkom uglednog šidskog trgovca Save Tubića, a Sava Šumanović je bio njihovo jedino dete.

Kada je otac zbog bolesti prevremeno penzionisan 1900. godine, mlada porodica se sa četvorogodišnjim sinom vratila u Šid. Uselili su se u kuću koju je za potrebe porodice i vođenje velikog porodičnog imanja kupio suprug Milutinove sestre Jelene.

Prvobitno, kući su pripadala i dva susedna placa, gde se nalazio ekonomski deo domaćinstva i objekti za poslugu.

Atelje u kom je nastalo više od 600 slika

Sava Šumanoivć se vratio iz Pariza 1930. i do kraja života, avgusta 1942. godine, živeo je i stvarao u ovoj kući. Kuća je za to vreme potpuno prilagođena potrebama umetnika. Tu su mu pozirale Ema, Rusinke i sva deca koju je naslikao. Krpare, vaze, mermerni stočić i mnoge delove nameštaja prepoznajemo na njegovim slikama.

O načinu života porodice, ugledu, vođenju domaćinstva, nameštaju i navikama ukućana najviše saznajemo iz pisama Marije Demšar, Slovenke koja je kod Šumanovića provela pet ratnih godina. Sav nameštaj i predmeti koji su danas izloženi u kući pripadali su porodici.

U vreme nacionalizacije nakon Drugog svetskog rata, porodici je preostala samo glavna građevina, koja je kasnije, kao Spomen kuća Save Šumanovića proglašena za kulturno dobro. Ipak, Persida Šumanović je uspela da zadrži kuću i u potpunosti sačuva sinovljev atelje u kom je nastalo više od 600 slika. Ona je sačuvala oko pet stotina Savinih slika, crteža, akvarela, a njegov atelje je ostao u potpunosti autentičan. Najveći broj dela poklonila je gradu za osnivanje Galerije slika "Sava Šumanović".

Kuća u kojoj je dočekan Tito

Sav nameštaj i predmeti izloženi u kući pripadali su porodici. Persida Šumanović je za vreme rata i posle njega u ovoj kući sačuvala oko pet stotina Savinih slika, crteža, akvarela, a njegov atelje je ostao u potpunosti autentičan.

Kuća ima i bogatu istoriju namene, pored toga što je prvobitno bila pivara. U njoj se jedno vreme nalazila i prva ugovorna pošta u Šidu, koju je otvorila Savina majka, a bila je izdata i za potrebe suda. Gospođa Šumanović je u ovoj kući primila i Tita 1965. godine. U njoj je preminula je kasnije u njoj 1968. godine.

Opština Šid i Pokrajinski fond za kulturu, okupili su 1969. godine kuću od naslednika. Kategorisana je kao spomenik kulture od velikog značaja i nakon renoviranja i adaptacije otvorena je za javnost 1982. godine.

I sama kuća predstavlja svojevrstno umetničko delo.

Vremenom je ova zgrada je pretrpela razne izmene i dogradnje, što otežava njenu prostornu analizu iz vremena izgradnje. Pravougaonog je oblika, sa tri prostorije okrenute ka ulici, ima hodnik i jednu prostorijom sa dvorišne strane. Nekada je imala i trem na istoku, koji je kasnije zamenjen novim prostorijama.

Izgrađena od opeke i ćerpiča, malterisana dvorišnom fasadom, sa ulične strane je bogato dekorisana, sa središnjim rizalitom oivičenom pilastrima i trouglastim završetkom. Na kući su lučno završeni prozori iznad kojih se nalaze baldahinski ukrasi od maltera i centralni deo fasade zajedno sa atikom čini jedinstvenu i najraskošnije obrađenu celinu.

Sa strane ima pravougaone prozore sa profilisanim malterskim ramom i bogato obrađenim krovnim vencem sa konzolama, između kojih se nalaze kružni tavanski otvori u obliku stilizovanog cveta.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.