Nesvakidašnja priča o Manastiru Gornjak: Od crkvene svetinje do "sanatorijuma" za umobolne

Iako su prilično oskudni podaci o istoriji manastira smeštenog u Gornjačkoj klisuri, postoje podaci koji svedoče o značaju koji je Manastir Gornjak imao, a ima ga i danas.

Koliko je značaj Gornjak ima ukazuje i pažnja, koju je Ruska crkva tokom minulog veka ukazala ovoj srpskoj Svetinji, udaljenoj tek oko 20 kilometara od Petrovca na Mlavi. U pitanju je omanji manastir, koji se nalazi u Moskvi i koji je darovan Gornjaku.

Smatra se da je kao svoju zadužbinu, srpski knez Lazar Hrebeljanović u srcu Homolja izgradio manastir, koji je ranije bio znan kao Ždrelo. Ipak, prema narodnom predanju, zasluge za osnivanje se pripisuju Svetom Grigoriju, o čemu govori i očuvano narodno predanje.

Osim glavne crkve, koja je posvećena prazniku Vavedenja Presvete Bogorodice, u okviru manastirskog kompleksa se nalazi i kapela, uklesana u stenu, koja je posvećena Svetom Nikoli.

Kneževa osnivačka povelja

Iz 1378. godine datira prva osnivačka povelja, koju je izdao upravo srpski knez Lazar. Iako je, bez sumnje ktitor bio ponesen i duhovnom željom da izgradi zadužbinu i posveti je Presvetoj Bogorodici, može se sagledati i nešto drugačiji razlog za to.

Naime, srpski knez je tim područjem zapravo tada tek počeo da vlada. Zato postoji pretpostavka da je zapravo želeo da vlast potvrdi upravo gradnjom zadužbine. Samo godinu dana nakon toga je sin Branka Rastislavića, po imenu Radič, značajno oštetio ovu Svetinju i to nakon što je uspeo da zbaci Lazara sa vlasti. Ipak, nije proteklo mnogo i Lazar ponovo preuzima vlast, pa svoju zadužbinu daje monahu Grigoriju Sinajitu – Mlađem.

Upravo njega i pominje narodno predanje kao mogućeg ktitora. Mada se na zvaničnom sajtu manastira Gornjak sreće podatak da, iako je monah Grigorije izgradio hram na mestu prvobitnog, to je učinio uz kneževu materijalnu pomoć.

Malo drugačija namena manastira

Nije bila nimalo laka istorija manastira Gornjak, budući da je više puta uništavan. Međutim, ono što se ne pominje često jeste da je tokom prošloga veka ova Svetinja imala nešto drugačiju namenu.

Zajedno sa manastirom Sveti Roman, ali i Studenicom, manastir Gornjak korišćen je kao “sanatorijum u kome su lečeni umobolni bolesnici u posebnim ćelijama”.

Međutim, to nije bio jedini slučaj da je ovaj manastir imao drugačiju namenu. U jednom periodu tokom minulog veka u Gornjak su slati oni koji su bili kažnjeni ili osuđeni zbog izvršanja nekog krivičnog dela.

U nešto kasnijem periodu, u Gornjaku su boravili sveštenici, koji su bili osuđeni na vremenske kazne, a na osnovu odluka tadašnjih državnih sudova.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.