99 godina od rođenja "Gvozdene dame": 7 državnica koje su promenile svet

Ovo su liderke koje su izabrane na najviše dražavne funkcije i ostavile trajna nasleđa u modernoj istoriji

Više od 70 nacija širom sveta doživelo je do sada da vidi ženu na čelu njihovih vlada u modernoj eri. Poslednja među njima je svakako Klaudija Šejnbaum prva žena predsednica Meksika, 70 godina nakon što su žene dobile pravo glasa u Meksiku.

Neke od žena koje su promenile svet su izabrane, neke su imenovane, neke su služile relativno kratko, manje ili više uspešno, dok su druge iza sebe ostavile trajno nasleđe i promenile svet kakav smo poznavali do tad. Pa iako su žene danas nezaustavljive, a njihova moć i uticaj svakodnevno raste,  bez ovih sedam pionirki u modernoj politici malo toga bi se promenilo.  One su najupečatljivije izabrane liderke u istoriji, kako po vremenu provedenom na funkciji, tako i po uticaju koji su imale na svoje nacije, i na svet u celini.

Preporučujemo

A kako bi jednoj od njih, poznatoj po čuvenom nadimku "Gvozdena dama" danas bio 99. rođendan, pravi je trenutak da ih se sve prisetimo.

Margaret Tačer - Velika Britanija 

Britanska premijerka Margaret Hilda Tačer, rođena je na današnji dan 1925. godine. Odgajana u stanu iznad porodične prodavnice, pohađala je Oksford i radila kao industrijski hemičar pre nego što je započela svoju karijeru u politici. Podignula se kroz redove Konzervativne partije, postala njen lider 1975. i četiri godine kasnije, postala prva žena premijer Velike Britanije i prva žena na čelu velike zapadne zemlje.

Zauzela je tvrd stav protiv komunizma, zbog čega ju je sovjetska štampa nazvala „Gvozdenom damom“ nakon jednog govora — i postavila Britaniju na pravi ekonomski put, promovišući politiku slobodnog tržišta i slabeći sindikate.

Tačerin mandat od 11 godina na funkciji učinio ju je jednom od najuticajnijih britanskih premijera u 20. veku i sa najdužim stažom.

Sirimavo Bandaranaike - Šri Lanka

Izabrana za premijerku Šri Lanke, tada poznate kao Cejlon, 1960. godine, Bandaranaike je bila prva žena koja je izabrana na čelo vlade u modernom svetu. U politiku je ušla prethodne godine, nakon što je njenog muža ubio budistički monah dok je bio premijer.

Nakon njegove smrti, Bandaranaike je preuzeo vođstvo Slobodarske partije Šri Lanke, a šef države je bila čak dva puta, od 1960. do 1965. godine i ponovo 1970. do 1977.

Poznata po nacionalizaciji mnogih preduzeća i uspostavljanju državnog ekonomskog sistema, ona je takođe pokrenula i političku dinastiju u svojoj porodici - njena ćerka, Čandrika Kumaratunga, postala je premijer Šri Lanke, i bila je prva žena predsednica nove države od 1994. do 2005. godine.

Indira Gandi - Indija

Kao ćerka Džavaharlala Nehrua, prvog premijer Indije, Indira Gandi se pridružila pokretu za nezavisnost od Britanije u ranoj mladosti i postala ključna figura u vladajućoj Kongresnoj stranci.

Godine 1966. postavljena je za lidera stranke, a već sledeće godine je izabrana na funkciju premijera. Dva puta je i ponovo birana.

Gandijeva je snažno podržavala Istočni Pakistan (sada Bangladeš) u njegovom uspešnom ratu za nezavisnost, što je Indiju učinilo dominantnom silom u Južnoj Aziji. Poražena je 1977. usred ustanka narodne opozicije, ali je ponovo preuzela vlast 1980. godine.

Četiri godine kasnije ubili su je njeni telohranitelji (1984) u znak odmazde što je naredila vojsci da napadne separatiste Sika u njihovom svetom hramu.

Golda Meir - Izrael

Do trenutka kada je Golda Meir postala četvrti premijer Izraela 1969. godine, već je provela 40 godina služeći svojoj naciji. Rođena u Ukrajini, emigrirala je u Sjedinjene Države kao dete, a odrasla je u Milvokiju, Viskonsin.

Nakon što se preselila u tadašnju Britansku Palestinu kako bi pomogla u uspostavljanju države Izrael, postala je vodeći glasnogovornik cionističkog cilja tokom Drugog svetskog rata, i bila je jedna od samo dve žene koje su potpisale deklaraciju o nezavisnosti Izraela 1948.

Kao premijer, njeni napori da pregovara o miru između Izraela i susednih arapskih država zaustavljeni su izbijanjem Jom Kipur rata u oktobru 1973. Meir je dala ostavku 1974. i umrla četiri godine kasnije od limfoma, koji joj je prvi put dijagnostikovan 1965. godine.

Vigdis Finnbogadotir - Island

Kao razvedena, samohrana majka, Vigdis Finbogadotir je 1980. godine  pobedila na izborima kao prva žena lider na Islandu, postavši prva žena na svetu koja je demokratski izabrana za predsednika. Do tada, prva žena koja je nosila titulu predsednika bila je samo Argentinka Izabel Peron, koja je položila zakletvu tek nakon što je njen muž umro na funkciji, do taj  je bila njegov potpredsednik.

Poznata po tome što se zalagala za islandsko kulturno nasleđe u zemlji i inostranstvu, Finbogadotirova je bila izuzetno popularna. Reizabrana je čak tri puta, bez protivljenja na dva izbora, a na drugim je osvojila više od 96 odsto glasova.

Sa 16 godina, Finbogadotirin mandat bio je najduži od svih izabranih žena na čelu države u istoriji, a njen uspeh je pokrenuo impresivan rekord njene nacije u pogledu rodne ravnopravnosti.

Angela Merkel - Nemačka

Odgajana u bivšoj Istočnoj Nemačkoj, Angela Merkel je doktorirala hemiju i radila kao naučnik pre nego što je ušla u politiku ubrzo nakon pada Berlinskog zida.

Kada je služila u kabinetu kancelara Helmuta Kola, on bi je ponekad snishodljivo nazivao „mein Madchen“ (moja devojka).

Merkelova je 2000. godine postala vođa Hrišćansko-demokratske unije a pet godina kasnije je postala prva žena kancelar u zemlji, prva istočnonemačka kancelarka i sa njenih 51. godinom - i najmlađa.

Poslednji, četvrti mandat, osvojila je 2017. godine,  a tokom godina na funkciji bavila se dužničkom krizom u evrozoni, izbegličkom krizom, porastom desničarkse struje i izlaskom Britanije iz Evrospke unije. Svi ovi događaji upisali su Merkelovu u istoriju kao lidera najmnogoljudnije i najmoćnije zemlje Evrope i četvrte po veličini ekonomije na svetu.

Elen Džonson Serlif - Liberija

Nakon što je stekla diplome na američkim univerzitetima — uključujući i magisterij iz javne uprave sa Harvarda — Elen Džonson Sirlif je započela karijeru u javnoj službi u svojoj rodnoj Liberiji, afričkoj naciji koju su osnovali oslobođeni američki robovi u 19. veku.

Živela je u egzilu u Keniji i Sjedinjenim Državama tokom dugog građanskog rata u Liberiji, radeći u bankarskoj industriji i Ujedinjenim nacijama. Tokom  2005. godine je pobedila niz muških kandidata na prvim predsedničkim izborima u Liberiji od kraja rata, osvojivši podršku skoro 80 ​​odsto žena glasača, čime je postala prva demokratski izabrana žena na čelu države u Africi.

Tokom 12 godina vlasti, Sirleaf je pomogla da se očuva mir, izbriše nacionalni dug i izgradi ekonomija Liberije. Ova odvažna žena dobila je Nobelovu nagradu za mir 2011. godine za svoj rad u ime ženskih prava, iako je takođe naišla na kritike zbog nepotizma (imenovala je trojicu svojih sinova na najviše položaje u vladi) i stalne korupcije u vladi.

(Ona.rs / History)