Vinski Balkan: Tradicija vina sa karakterom

Srbija trenutno ima više od 22.000 hektara pod vinogradima, no to je tek četvrtina površina kojima je raspolagala u vreme bivše Jugoslavije, kada je SFRJ bila peti izvoznik rinfuznog vina na svetu

U proteklim decenijama ustalila se percepcija Balkana kao izvora nestabilnosti, konflikata; međutim postoji i lepša strana Balkana koja još uvek čeka da bude otkrivena van granica regije.

Vinarstvo na Balkanu ima duboke korene. Sve države Balkana, uključujući i one danas naseljene većinski muslimanskim stanovništvom, vekovima su negovale tradiciju gajenja vinograda i proizvodnje vina. Srbija u tom pogledu ne zaostaje. Na jugu Srbije u Nišu i okolini Lebana otkriveni su ostaci prvih antičkih vinarija na teritoriji današnje Srbije kao nasleđe starih Grka. Od 3. veka nove ere, vinarstvo u Srbiji se širi zahvaljujući rimskom imperatoru Markusu Aurelijusu Probu koji je doneo odluku da se sade vinogradi na padinama Fruške gore.

Preporučujemo

Od tada je vinarstvo na Balkanu i u Srbiji prolazilo kroz dobre i loše periode, ali se sa uspehom očuvalo do današnjeg dana, kao ujedno i tradicija konzumiranja vina. Na čitavom Balkanu, savremena renesansa vinarstva počinje sa padom komunizma. U većini država dolazi do privatizacije nekadašnjih velikih vinskih kombinata, pa za razliku od prelaska u vlasništvo stranih investitora kao što je to bio slučaj u Bugarskoj i Rumuniji, srpske industrijske vinarije su se polako gasile jer je država bila okupirana drugim brigama u periodu ekonomskih sankcija i izolacije.

Porodični vinogradi, povratak kvalitetnih srpskih vina

Na scenu stupaju mali porodični podrumi koji vinarstvo u Srbiji postavljaju na zdrave osnove. Šire se porodični vinogradi, upošljava se lokalno stanovništvo, započinje povratak kvalitetnih srpskih vina. U poslednjih nekoliko decenija, vina iz Srbije su se kvalitetom izjednačila sa ostalim vinima iz regije, tako da sada možemo govoriti o uzbudljivoj regionalnoj vinskoj sceni.

Ako pričamo o Balkanu, ključna odrednica je diverzitet. Balkan u vinskom kontekstu karakteriše veliki broj autohtonih sorti vinove loze, što celoj regiji daje svojevrsnu autentičnost i posebnost. Vina sa Balkana imaju poseban karakter.

Geografska raznolikost ove regije, blizina mora, planine, susret mediteranske i kontinentalne klime daju svoj doprinos raznovrsnosti vinskih stilova, sorti, metoda proizvodnje vina. Crnogorski vranac, bugarski mavrud, hrvatska malvazija, hercegovačka žilavka, albanski kaljmet, srpski prokupac... To je samo deo vinskog blaga koje se može pronaći samo na Balkanu.

Prokupac, blago Srbije

Srbija je sa prokupcem uspela i nešto čime se izdigla iznad ostalih država u regiji. Pre sedam godina pokrenuto je obeležavanje Međunarodnog dana prokupca 14. oktobra kao način da se popularizuje ova sorta i ukaže na njene kvalitete. Do danas je ova manifestacija pustila korene u Beogradu i širom Srbije u svim regijama gde se sadi i konzumira prokupac (Prokuplje, Aleksandrovac, Kragujevac, itd). Dan prokupca se proslavlja na društvenim mrežama, ali i u više od 300 vinskih barova, restorana, vinoteka širom Srbije i regije. Samim tim, Srbija je poslužila kao inspiracija i drugim državama regije, pa su ubrzo uspostavljeni u susednim državama Dan vranca, Dan mavruda, Dan fetaske itd.

Srbija trenutno ima više od 22.000 hektara pod vinogradima, no to je tek četvrtina površina kojima je raspolagala u vreme bivše Jugoslavije, kada je SFRJ bila peti izvoznik rinfuznog vina na svetu. To su približno iste površine kao u Hrvatskoj, no biće potrebno još investicija u vinograde kako bi se po površinama približili Rumuniji i Bugarskoj. Ako bismo zemlje Balkana posmatrali kao celinu, onda bi vina sa ovih prostora po količinama zauzimala peto mesto na svetu po godišnjoj proizvodnji. To dovoljno govori o potencijalu koji vinarstvo nosi kao značajna privredna delatnost koja prvenstveno pomaže ruralni razvoj i sprečava migracije iz sela u gradove.

Balkan nije samo značajan jer je vinarstvo u usponu, već je i potrošnja vina u porastu. Mlada vinska publika je prihvatila vino i vinsku kulturu kao deo životnog stila, te na taj način utiče na porast potrošnje vina. Zahvaljujući turizmu, Hrvatska, Grčka i druge zemlje koje imaju razvijenu turističku ponudu prednjače kada je u pitanju godišnja potrošnja vina po glavi stanovnika. Srbija je dostigla cifru od 15 litara po glavi stanovnika godišnje, no primetan je rast iz godine u godinu.

Na Beogradskom sajmu će se od 1. do 4. septembra održati međunarodni sajam vina Wine Vision by Open Balkan, koji će na jednom mestu okupiti vinarije i vinsku publiku iz svih zemalja Balkana, pa će to biti izvrsna prilika da se bliže upoznate sa regionalnom vinskom scenom.

(Ona.rs/Tomislav Ivanović)