Kako se pravilno kaže: Vaskrs ili Uskrs? Evo gde pravoslavni Srbi često greše

Svake godine uoči najvećeg hrišćanskog praznika – Vaskrsa – ponovo se otvara stara jezička dilema: kako se pravilno kaže – Vaskrs ili Uskrs? Ova, naizgled bezazlena razlika, izaziva burne rasprave na društvenim mrežama i u svakodnevnim razgovorima. Neki insistiraju da je "Vaskrs" jedini ispravan izraz za pravoslavce, dok drugi tvrde da je "Uskrs" sasvim prihvatljiv oblik u narodnom jeziku.

U pokušaju da pronađemo odgovor, vratili smo se u jezičku i crkvenu istoriju – i evo šta smo otkrili.

Preporučujemo

Tri izraza, jedan praznik

Vaskrs, Uskrs i Voskresenije nisu različiti praznici, već tri izraza za isto – Hristovo vaskrsenje.

Vaskrs je oblik koji potiče iz srpskoslovenskog jezika, liturgijskog i književnog jezika srpskog pravoslavlja sve do sredine 18. veka.

Voskresenije dolazi iz ruskoslovenskog jezika – onog koji danas koristi Srpska pravoslavna crkva.

Uskrs je izraz iz srpskog narodnog govora, oblikovan u skladu sa prirodnim razvojem jezika i običaja u narodu.

Svi ovi oblici imaju jedno značenje: praznik Hristovog ustajanja iz mrtvih, odnosno pobedu života nad smrću.

Zašto pravoslavci češće koriste “Vaskrs”?

U crkvenim knjigama i bogosluženju koristi se izraz “Vaskrsenje Gospoda Isusa Hrista”, što se odnosi na liturgijsku, svečanu terminologiju. Iz istog korena potiču i reči kao što su Vaznesenje i Vavedenje, koje gotovo niko ne prevodi kao "Uznesenje" ili "Uvedenje", upravo zbog crkvenog utemeljenja.

Dakle, "Vaskrs" jeste liturgijski i tradicionalni izraz u srpskom pravoslavlju, ali to ne znači da je “Uskrs” pogrešan ili neprihvatljiv.

Da li je “Uskrs” katolički izraz?

Uprkos raširenom mišljenju da je reč “Uskrs” rezervisana za rimokatolike, to nije tačno. Jezik nije isključivo vlasništvo jedne veroispovesti.

Reč “Uskrs” je domaći srpski izraz, koji je u svakodnevnoj upotrebi još od kada su vernici počeli da prilagođavaju liturgijske izraze narodnom jeziku. Nema ničeg spornog u tome da neko kaže “Uskrs”, posebno u neformalnoj komunikaciji.

Kako objašnjava profesor Ivan Neđić iz Bogoslovije Svetog Arsenija u Sremskim Karlovcima, razlika između "vas-" i "us-" je pre svega stilske prirode – “vas-” deluje svečanije i crkvenije, dok je “us-” jednostavniji i bliži govornom jeziku.

Pozdrav: Hristos voskrese ili Hristos vaskrese?

Ni ovde nema jednog jedinog “tačnog” odgovora.

Uobičajeni pravoslavni pozdrav za praznik jeste:

“Hristos vaskrese” (srpskoslovenski oblik)

“Hristos voskrese” (ruskoslovenski oblik)

Varijanta “Hristos uskrsnu” nije uobičajena u crkvenoj praksi, ali se povremeno može čuti u narodnom govoru. Ipak, kada govorimo o tradiciji i crkvenom jeziku, “vaskrese” i “voskrese” ostaju najprihvaćeniji izrazi.

Šta da kažete danas?

Ako ste pravoslavni Srbin koji želi da neguje crkvenu i kulturnu tradiciju – slobodno recite Vaskrs.
Ako ste navikli da u krugu porodice govorite Uskrs, znajte da ne grešite.
Ako ste zbunjeni – sad više ne morate biti.

Jer bez obzira na reč koju izgovarate, suština praznika je ista – radost, ljubav i vera u život.

Želite da čestitate praznik pravilno i s poštovanjem? Dovoljno je da kažete:

Hristos vaskrese!

I odgovorite: Vaistinu vaskrese!

Srećan Vam praznik, kako god ga zvali – Vaskrs, Uskrs ili Voskresenije – neka donese mir u srce i dom.

(Ona.rs)