Ćirilo i Metodije: Sveta braća zaslužna za razvoj slovenske pismenosti i kulture

Foto: Wikimedia/Zahari Zograf

Srpska pravoslavna crkva i vernici danas slave praznik Svetog Ćirila i Metodija, koji su zaslužni za širenje pismenosti među slovenskim narodima. U narodu su poznati kao "Sveta braća".

Preporučujemo

Krenuli su iz Soluna, u 9. veku, da šire pismenost i hrišćanstvo među Slovenima u Velikomoravskoj kneževini i Panoniji. Koliko se vrednovala njihova misija posvećena kulturnom razvoju Slovena i pismenosti, govori i to da su ostali su upamćeni i kao „slovenski apostoli“.

Braća Kirilo i Metodije stvorili su glagoljicu, prvo pismo Slovena i simbol su slovenske pismenosti, a njihov rad su nastavili njihovi učenici.

Pravoslavna crkva ih slavi 24. maja, a od 2019. godine 24. maj u Srbiji se obeležava i kao državni praznik - Dan slovenske pismenosti i kulture.

Roditelji su im bili građani Soluna, bogatog i uglednog roda. Ćirilo je bio najmlađi od sedam braće i njegovo kršteno ime je bilo Konstantin, a Metodijevo kršteno ime je bilo Mihail. Ime Metodije je dobio kada se zamonašio na planini Uludag, u severozapadnoj Turskoj.

Otac Lav bio je visoki vizantijski vojni zapovednik (drungar), a njihova majka Marija je bila slovenskog porekla. Ćirilo je imao 14 godina kada im je otac preminuo, a njihov staratelj posataje ministar Teoktistos, logotet pošte.

Najraniju mladost proveli su u Solunu, koji je u to vreme bio okružen Slovenima.

"Metodije je u početku služio u vojsci kao i njegov otac. Saznavši da je dobar vojnik, car ga proizvede za vojvodu i posla u jednu slovensku pokrajinu, Slaviniju, koja je bila pod grčkom državom. A ovo se dogodi po promislu Božjem, da bi Metodije naučio slovenski jezik, kao kasniji duhovni učitelj i pastir Slovena. Provevši deset godina kao vojvoda, on uvide taštinu žitejskih briga; a usto i ikonoborni car Teofil stade goniti pravoslavne zbog poštovanja svetih ikona. Sa ta dva razloga Metodije ostavi vojvodstvo i sve lepote ovoga sveta, ode na goru Olimp, postriže se u monaški čin, i u anđelskom obličju služaše Caru Nebeskom, vojujući protiv nevidljivih neprijatelja - zlih duhova", navodi "Arhiva.spc.rs".

Metodije je postao upravnik jedne arhontije u istočnoj Makedoniji, dok je Ćirilo, koji je odrastao na carskom dvoru, nakon završenih filozofskih i teoloških studija bio postavljen za bibliotekara Aja Sofije (crkve Svete Premudrosti). Bio je i učitelja filozofije na carigradskoj visokoj školi, piše "Vikipedija".

"Kada Konstantinu beše sedam godina, on usni čudan san, koji ispriča ocu i majci. Sanjah, pričaše on, da je vojvoda skupio sve devojke našega grada, pa mi reče: izaberi koju hoćeš sebi za nevestu, da ti bude pomoćnica u sve dane života tvog. Pošto ih pažljivo promotrih, ja izabrah najlepšu između njih, sa svetlim licem i ukrašenu mnogim skupocenim nakitima. Ime joj beše Sofija", piše "Arhiva.spc.rs".

Foto: Shutterstock

Braća 862. godine bivaju angažovana za misiju kod Slovena. To im nije bila prva misija ovog tipa, ali jeste i najvažnija. Poslanstvo moravskog kneza Rastislava zatražilo je od cara Mihaila episkopa i sveštenike koji će propovedati na staroslovenskom jeziku hrišćansku veru jer su se u njegovoj državi širili franački sveštenici iz regensburške i pasavske biskupije. Samostalna moravska crkva s domaćim sveštenstvom i vlastitim liturgijskim jezikom bila je cilj misije.

Ćirilo je sastavio novo slovensko pismo (glagoljica), stvorili su slovenski književni jezik i postavili temelj slovenske književnosti da bi prevodili Bibliju i crkvene knjige.

Tokom misionarskog boravka u Rimu Ćirilo se razboleo i ubrzo umro. Sahranjen je u crkvi Svetog Klimenta, na oko 400 metara severno od Koloseuma. To je i mesto hodočašća mnogih Slovena.

Metodije je u Panoniji dopao i tamnice, slovenska liturgija je zabranjena. Ali nastavio je svoju delatnost, slovensko bogosluženje sve više širilo po Moravskoj. Papa Jovan VIII, nastojeći da ne ošteti rimske pozicije u Moravskoj, potvrdio je slovensko bogosluženje bulom Marljivost tvoja (Industriae tuae) iz 880. godine. Isto je učinio i carigradski patrijarh Fotije 882. godine.

Nakon njegove smrti, i njegovi učenici su bili hapšeni, liturgije zabranjivane.

Prevodom liturgijskih i biblijskih knjiga, Ćirilo i Metodije su udarili temelje slovenskoj pismenosti. Njihovi učenici Kliment i Naum su sastavili pismo ćirilicu. Tako su nastala dva najstarija slovenska pisma, glagoljica u ćirillica. 

Unesko je 2013. godinu proglasio godinom slovenskih prosvetitelja Ćirila i Metodija.

Svaki od braće ima svoj dan, a zajednički praznik posvećen njima uveden je na hiljadugodišnjicu njihove misije. Dan sećanja na misionarstvo i vizionarstvo braće iz Soluna iz vremena jedinstvene hrišćanske crkve obeležava se i u Poljskoj, Češkoj, Slovačkoj, Rusiji, Ukrajini i Severnoj Makedoniji.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.