Kada je Skender-pašina Palanka izgorela do temelja, nastalo je ovo mesto: Srpski dragulj istorije i prirode

Pre gotovo pet vekova kada je 1530. godine putovao prema Carigradu, Skender-paša Đenovljanin sa svojom pratnjom je prolazio i kroz teritoriju današnje Srbije.

Slučaj ili sudbina, tokom putovanja zastao je da dane dušom što bi se reklo i to baš podno planine Zlatar.

Ne samo da je bio oduševljen mirisom koji je dopirao od borovine, nego je ostao zatečen i prirodnim lepotama tog kraja. Upravo zato naređuje da se tu podigne naselje, odnosno turska kasaba. Zbilo se to baš na mestu na kome danas postoji Nova Varoš.

Naselje je ponelo naziv po osnivaču, pa je prvobitno to bila Skender-pašina palanka.

Burna istorija Nove Varoši

Kako je naveo čuveni putopisac, Evlija Čelebija, u varoši koja je, prema njegovim tvrdnjama imala čak skoro dve hiljade domaćinstava, izbio je požar, tako da od naselja ne osta ništa.

Međutim, lokalno stanovništvo ne odustaje, već na mestu starih, gradi nove kuće. Naselje dobija i novi naziv - Jeni Kasaba, što bi bio bukvalan prevod naziva Nova Varoš.

Iako oslobođena od srpskih ustanika 1809. godine, Nova Varoš je tada greškom i spaljena, pa narod mahom napušta naselje, strahujući da će se turske snage osvetiti. Ipak, tokom Prvog balkanskog rata konačno biva oslobođena i to od strane vojske tadašnje Kraljevine Srbije.

Znamenitosti Nove Varoši i okoline

Ako se izuzme obližnja planina Zlatar, koja je sasvim sigurno jedna od najatraktivnijih destinacija na području Opštine Nova Varoš, te reka Uvac, poznata po meandrima, tu je i Trg vojvode Petra Bojovića, znamenitog srpskog vojskovođe, rođenog u selu Miševići, koje se na tom području nalazi. Pred kraj prošlog veka, 1997. godine na tom trgu u Novoj Varoši je na Vidovdan i zvanično otkriven spomenik posvećen čuvenom srpskom junaku.

U centru grada nalazi se i džamija, po kojoj je Nova Varoš takođe prepoznatljiva. Smatra se da je podignuta između 1887. i 1894. godine, a kako je navedeno na Zvaničnoj prezentaciji Opštine Nova Varoš, Drulovići, čuveni majstori toga doba, gradili su džamiju po nalogu Mahmut-bega Bajrovića. Iako je najpre imala minaret izrađen od drveta, džamija u Novoj Varoši u drugoj polovini prošloga veka dobija novi minaret. Ali ovog puta se za njegovu gradnju koristi se tesani kamen. Na osnovu ploče, koja se i dan danas u ovoj islamskoj bogomnolji čuva, saznajemo da je tu i ranije postojala džamija, nastala tokom 16. veka, koju je obnovio Abudalh-aga 1819. godine.

Iako crkva posvećena Svetoj Trojici, koja se u gradu nalazi, nije živopisana, poznato je da je izgrađena u drugoj polovini 19. veka. Takođe je poznato i to da su tadašnjih deset hiljada groša za izgradnju ovog pravoslavnog hrama dale turske vlasti, te da su prilog za gradnju davali i stanovnici tog kraja, kao i crkveno-školska Opština Nova Varoš. Ikone koje se nalaze na današnjem ikonostatsu nastale su u periodu gradnje svetinje.

Čuveno novovaroško zdanje poznato i pod nazivom “Bela golubica” ili Kajmakamija, u tursko doba korišćeno je za potrebe suda i drugih službi. U toj zgradi danas funkcioniše ne samo Zavičajni muzej, nego i biblioteka “Jovan Tomić”.

Ali tu se znamenitosti novovaroške opštine ne završavaju. Naprotiv, tek počinju.

U selu Kućani sreće se crkva brvnara, posvećena prazniku rođenja Presvete Bogorodice, koja važi za najstariju u tom delu zemlje, budući da je izgrađena 1832. godine. Još jedna crkva brvnara znamenitost je tog kraja. Posvećena je prazniku Pokrova Presvete Bogorodice i nalazi se u zlatarskom selu Radijevići. I jedna i druga crkva su pod zaštitom nadležnih institucija i to kao spomenici od izuzetnog značaja.

Uz crkvu u Štitkovu i crkvu u Gornjoj Bistrici, posvećenoj Svetoj Trojici, u tom kraju su u crkva posvećena Svetom Arhangelu, koja se nalazi u Bukoviku, kao i manastir Dubnica, koji se nalazi u ataru sela Božetići.

Oko deset kilometara deli Novu Varoš i Vodenu Poljanu na Zlataru, gde se nalazi još jedna svetinja. Danas manastir posvećen Svetim Kozmi i Damjanu funkcioniše kao metoh srpskog srednjevekovnog manastira Mileševa.

U ataru sela Družiniće, udaljenog od Nove Varoši tek nešto manje od 20 kilometara nalazi se lokalitet Džurovo, u narodu poznat i kao Jerinin grad. Na osnovu istraživanja ostataka ovog srednjevekovnog utvrđenja došlo se do zaključka da je najverovatnije izgrađeno tokom 14. ili vek kasnije.

(Ona.rs / “Zlatarinfo”)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.