Otkud vaskršnji zeka u pravoslavlju? Koja je njegova simbolika i zašto je neizostavan deo praznika

Vaskrs je vreme kada se sve budi, kako u prirodi, tako i u ljudskim običajima i verovanjima. Maskote ovog praznika, zec i kokoška, postale su neizostavan deo proslave Vaskrsa, ali šta one zapravo predstavljaju i kako su se našle u hrišćanskom kalendaru?

Ovaj tekst nas vodi kroz etnološke analize Vesne Marjanović, koja je za Ona.rs ranije razjašnjavala kako su katolički zec i njegova simbolika prešli i u pravoslavnu tradiciju, a s njima i običaji poput ukrašavanja jaja i potraga za vaskršnjim poklonima.

Zec - simbol proleća

Zec, s pufnastim repićem i dugim ušima, postao je jedan od najprepoznatljivijih simbola Vaskrsa. No, da li je zaista uvek bio deo pravoslavne tradicije? Vesna Marjanović objašnjava da je zec prešao iz germanske i prehrišćanske simbolike, gde je predstavljao proleće, buđenje prirode i plodnost. Zbog svoje brzine, vezivao se za širenje vesti o vaskrsenju Isusa Hrista.

Kokoška i jaje

Kokoška i jaje, s druge strane, nose dublje korene u simbolici nastanka života. Pitanje "Šta je starije: koka ili jaje?", ima svoje duboko ukorenjeno značenje u religiji, jer jaje predstavlja nastanak života, što je u potpunosti povezano sa hrišćanskom pričom o vaskrsenju. Ova simbolika nije nova; već su je prehrišćanski narodi, kao što su Feničani, povezivali s nastankom sveta.

Zec u pravoslavlju?

Iako nije deo izvornih običaja, zec je postao i deo pravoslavnog Vaskrsa, zahvaljujući uticaju srednjoevropske kulture. Iako u početku nije bilo običaja ukrašavanja jaja i skrivanja poklona po dvorištima, s vremenom su se ti običaji preneli, a danas je potraga za vaskršnjim jajima postala nezamisliva bez veselih zečeva.

- To kod nas pre nije bilo, kao i ta gnezda u kojima su jaja po travama i dvorištima, ali smo to prhvatili iz srednjoevropske kulture. Većina nas je raslo na tom običaju potrage za jajima, a inače našom kulturom vlada običaj darivanja dece dva puta godišnje, za Božić i Vaskrs. Sa kuluracijom stanovništva, simbolika zeca došla je kod nas.

Komercijalizacija praznika

Vesna Marjanović ukazuje na to da su veliki praznici, uključujući Vaskrs, postali komercijalizovani. S emigrantima su u naše krajeve došli i običaji poput ukrašavanja lustera jajima i drveća, što je donelo novu dimenziju prazničnog ambijenta, a sa njim i sveprisutnog zeca.

Zec je, dakle, postao simbol ne samo proleća i vaskrsenja, već i komercijalne strane praznične tradicije, koja se prepliće sa dubokim verovanjima koja potiču iz prošlih vekova.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.