I Kopti danas proslavljaju Vaskrs: Kako oni tumače pravoslavlje i šta rade na sam praznik

Od nas se razlikuju i u tumačenju pravoslavlja, za njih je Hristova priroda samo božanska, dok je za druge pravoslavce Hristova priroda dvojna, božanska i ljudska

Za pravoslavne hrišćane Vaskrs predstavlja najveći praznik, praznik kojim se proslavlja vaskrsenje Isusa Hrista, odnosno pobeda života nad smrću. Praznuju ga i Kopti, egipatski pravoslavci koji naseljavaju dolinu Nila i čija Koptska crkva predstavlja jednu od najstarijih hrišćanskih crkava.

O njima se toliko malo zna, da kada se bilo šta spomene, jedina informacija sa kojom je većina ljudi upoznata jeste da su oni pravoslavne vere. Procenjuje se da ih u Egiptu ima oko 10.000.000. U Jugoslaviji je većina prvi put čula za Kopte kada je generalni sekretar UN, od 1992. do 1996, bio egipatski Kopt Butros Butros Gali.

Preporučujemo

Jako je važno napomenuti da Kopti ne pripadaju pravoslavnoj crkvi kojoj pripada Srpska pravoslavna crkva i sve druge crkve istočno-pravoslavne vere, zato što su Kopti specifična grana pravoslavlja, pripadnici tzv. dohalkidonske crkve, kao i vernici Etiopske, Eritrejske, Jermenske, Sirijske i Indijske crkve, poznate kao orijentalno-pravoslavne, odnosno monofizitske, piše "Glas Srpske".

Od nas se razlikuju i u tumačenju pravoslavlja, za njih je Hristova priroda samo božanska, dok je za druge pravoslavce Hristova priroda dvojna, božanska i ljudska.

Veruje se da je dolazak Svetog Marka u Aleksandriju u prvom veku označio uvođenje hrišćanstva u Egipat, usred vladavine rimskog cara Klaudija. Religija se proširila nadaleko, jasno od otkrića fragmenta papirusa u Gornjem Egiptu sa jevanđeljem po Svetom Jovanu ispisanim na koptskom jeziku, za koje se kaže da datira iz druge polovine prvog veka. Aleksandrijska crkva formirana je kao najstarija hrišćanska crkva u Africi i hrišćani su činili većinu stanovništva Egipta početkom trećeg veka.

Ovaj status većine se nastavio vekovima sve do 1400-ih, kada je značajan progon, zajedno sa drugim društveno-političkim i kulturnim pitanjima, doveo do smanjenja obima tradicionalnih proslava i bogosluženja. Danas se procenjuje da koptski hrišćani predstavljaju između pet i dvadeset procenata egipatske populacije.

Kako Kopti obeležavaju Strasnu nedelju?

Koptski Vaskrs počinje Cvetnom nedeljom, koja obeležava Isusov dolazak u Jerusalim pre njegovog raspeća. Mnogi kupuju palme od uličnih prodavaca i nose ih po ulicama da bi simbolizovali one koje su bačene pred Isusove noge dok je jahao ulicama Jerusalima.

Drugi značajni dani u Velikoj nedelji uključuju Veliki četvrtak koji beleži Isusovu poslednju večeru sa svojim učenicima pre nego što ga je Juda izdao, Veliki petak, kada se sećaju njegovog raspeća i Veliku subotu, dan pre samog Vaskrsa.

Tokom cele ove nedelje, hrišćani prisustvuju molitvama koje se čitaju na arapskom i koptskom jeziku, dok nastavljaju post, koji obavljaju 55 dana pre Vaskrsa. Izbegavaju se svi proizvodi životinjskog porekla, a neki dodatno odbijaju voće i deserte tokom Strasne nedelje.

Ova tradicija kulminira uoči Velike subote, gde se vernici okupljaju kako bi prekinuli post nakon dana molitve. Ovo Vaskršnje veče uključuje i "igre vaskrsenja", rekonstrukcije Hristovog vaznesenja, koje su prepune simbolike. Svetla se gase da predstavljaju tamu u kojoj je čovečanstvo živelo pre Hristovog dolaska, i ponovo se pale da bi se pokazalo njegovo otvaranje vrata raja po njegovom vaznesenju.

Vaskrs u domovima

Sam Vaskrs, koji se obeležava u nedelju, označava zvanični kraj Velikog posta i simbolizuje vaskrsenje Hristovo. Porodice se okupljaju oko gozbe, uživajući u mesu, ribi, keksima. Često nose novu posebno kupljenu odeću.

Verovatno će se na njihovoj trpezi naći "varak enab", punjeno lišće grožđa i "mashi", punjene listove kupusa ili punjeno povrće kao što su tikvice. Kao i obično na egipatskom stolu se nalaze raskošni veganski umaci kao što je baba ganuš (pečeni patlidžan) i naravno sveprisutni humus.

Pored svih uobičajenih, možda najtradicionalnije egipatsko vaskršnje jelo i središnji deo na stolu zauzima "fattah" (ili "fatteh").

To je egipatsko jelo koje datira iz drevnih vremena faraona i koje je izmenjeno tokom poslednjih nekoliko hiljada godina. U suštini, to je pirinač sa hrskavim "pitta" hlebom namočenim u čorbu od belog luka. Čorba puna prženog belog luka je takođe obavezna, piše "Eightyflavors".

Vaskršnji ponedeljak

Poslednji dan Strasne nedelje je Vaskršnji ponedeljak, ili Šam El-Nesim. Ovaj nacionalni praznik slave svi Egipćani od formiranja Arapske Republike Egipat 1953. godine, ali je poznat po svojim vezama sa koptskim i drevnim prehrišćanskim tradicijama.

Poreklo praznika datira iz 2700. godine pre nove ere tokom faraonske ere Starog kraljevstva, gde se slavio dolazak proleća. Prvobitno je pao usred Velikog posta koptskih hrišćana, pa su proslave pomerene na dan posle Vaskrsa.

U moderno doba, Šam El-Nesim je u potpunosti integrisan u koptski Vaskrs, ali se kaže da tradicije kao što su jedenje slanog cipala, zelenog luka i lupine, kao i farbanje jaja, potiču iz drevnih egipatskih proslava plodnosti, iako takođe imaju konotacije sa vaskrsenjem Hristovim, piše "Egiptian Streets".

(Ona.rs)