Doživi Srbiju: Zbog čega je manastir Mileševa jedan od značajnijih duhovnih centara

Podignut je u XIII veku, tačnije 1219. godine, a ktitor manastira bio je kralj Stefan Vladislav

Proteklih par godina shvatili smo, možda i više nego ikada pre, značaj života u Srbiji - zemlji istorije, predivnih predela, bogatog kulturnog nasleđa, velikih svetinja. Na koji god kraj naše države da se uputite, pronaći ćete nešto, a najčešće sve navedeno.

Zapadna Srbija, možda i najposećeniji deo države, osim po predivnim planinama, često je odredište domaćih i stranih posetiliaca i zbog velike srpske svetinje - manastira Mileševe.

Preporučujemo

Na samo 70 kilometara od Zlatibora, na teritoriji opštine Prijepolje, iznad klisure Mileševke, smešten je spomenik srpske pravoslavne duhovnosti, srednjovekovnog slikarstva i arhitekture. Savršen izbor i za jednodevnu porodičnu posetu, ukoliko ste u poseti nekoj od okolnih planina, ali i veoma dobar razlog da se uputite direktno ka zadužbini srpskog kralja Vladislava.

Za kotlinu u kojoj se reka Kosaćanka uliva u Mileševu, za grad Prijepolje, pa i za našu Srbiju, verovatno je malo onih koji nisu čuli, ali je vrlo verovatno da nema onih koji ne znaju za manastir Mileševu i fresku Belog anđela koja se tamo nalazi, inače izabrana da bude jedna od svetskih simbola mira.

Podignut je u XIII veku, tačnije 1219. godine, a ktitor manastira bio je kralj Stefan Vladislav. Godine 1236. Manastir Mileševa postaje jedan od najznačajnijih duhovnih centara u Srbiji, budući da je kralj Stefan Vladislav preneo mošti Svetog Save, koje su bile sahranjene u Trnovu.

Iz priprate manastira, mošti Svetog Save Turci su odneli i spalili na Vračaru. Leva ruka svetitelja, jedna od najvećih relikvija Srpske pravoslavne crkve, spasena je i vraćena u Mileševu, a prošle godine preneta je iz starog drvenog kivota u novi. Ruka se čuva u oltaru manastira i iznosi na poklonjenje vernicima.

Mnogi od njih svedoče da su molitvama nad rukom Svetog Save bili isceljeni, a ponajviše bračni parovi koji dugo nisu mogli da dobiju potomstvo.

U riznici manastira Mileševa čuva se i arhiepiskopsko žezlo Svetog Save, jedini sačuvan njegov lični predmet. Napravljeno je od pozlaćenog srebra, optočeno poludragim kamenjem, a u glavi žezla nalazi se gorski kristal. Jedno vreme žezlo Sveto Save nalazilo se u manastiru Svete Trojice u Pljevljima, da bi potom bilo vraćeno u Mileševu.

Mileševska crkva posvećena je Svetom Vaznesenju Gospodnjem. Građena je po uzoru na ranije zadužbine srpskih vladara, manastire Studenicu i Žiču. Mileševa je izgrađena u raškom stilu, koji karakteriše romanski način zidanja, karakterističan i uobičajen u tadašnjem srpskom primorju.

Druga je naknadno dodata tokom restauracije u sedamnaestom ili devetnaestom veku. U odnosu na ostale građevine raškog stila, Mileševa se ističe svojom visinom. Ona se širi od zapada, odnosno od ulaza, ka istoku. Već oko 1235 . godine kralj Stefan Vladislav je crkvi dodao još jednu, spoljašnju pripratu. Sledeće godine u njoj je sahranjen Sveti Sava, stric srpskog kralja.

Mnogi prevrati i burna istorija na ovim prostorima ostavili su veliki trag i neizbrisive posledice na svetinju. Manastir je pretrpeo teška razaranja i pljačke, te je u jednom periodu bila potpuno napuštena i sve je više propadala. Zbog toga ni mileševsko slikarstvo nije u velikoj meri sačuvano, a ono što se održalo do danas je i jedna od njegovih najvećih vrednosti.

Mileševske freske iz XIII veka predstavljaju najviši slikarski domet tog vremena, ne samo u našoj državi, već u čitavoj Evropi.

Najveću vrednost među mileševskim freskama ima kompozicije Mironosnice na Hristovom grobu, čiji je deo čuveni Beli anđeo. Smatra se jednim od najlepših radova srpske i evrposke umetnosti. Tokom šesnaestog veka preko ove je naslikana druga freska. Zbog toga je Beli anđeo sve do dvadesetog veka bio sakriven. Tokom prvog satelitskog video signala 1962 . godine između Evrope i Severne Amerike, u jednom od prvih kadrova nalazila se slika Belog Anđela. Isti signal je kasnije poslat u svemir.

Srbija. Doživi!

(Ona.rs/PR)