Krstata stena kod tvrđave vojvode Crepa – inspiracija za Jakšićevu "Otadžbinu"

Tvrđava Petrus bila je najveća vojna baza srednjovekovne Srbije

U oblasti Kučajskih planina, 11 kilometara od Paraćina, kod sela Zabrega nalaze se ostaci tvrđave Petrus koji su pod zaštitom Republike Srbije kao spomenik kulture od velikog značaja.

Ostaci kule omeđeni su veštačkim šancem i rekom Crnicom koja ima posebno značenje u istoriji srpskog naroda. Reka koja je bila bela poput mleka nosila je naziv Belica, a onda su Turci upali na veliki narodni sabor održan kod crkve u donjem toku reke i pobili narod, bacivši tela u Belicu. Od tada reka nosi naziv Crnica, u znak sećanja na nedužne vernike kojima su Turci presudili.

Preporučujemo

Na mestu današnjih ostataka tvrđave Petrus u 6. veku postojalo je vizantijsko utvrđenje. Četiri veka kasnije ovde dolaze monasi isposnici, a u vreme cara Dušana niče novo utvrđenje kojim je upravljao vojvoda Crep. Bajazitov sin Musa bio je poslednji osvajač čije se ime dovodi u vezu sa razaranjem Petrusa koji je slovio za najveću vojnu bazu srednjovekovne Srbije.

Ispod tvrđave Petrus, na zaravnjenom delu teško pristupačne litice, u drugoj deceniji 15. veka podignut je manastir posvećen Svetoj Mariji Blagoj. Manastir Marije Petruške građen je kao vlastelinska svetinja, u tradiciji arhitekture moravske Srbije.

Kod Petrusa postoje ostaci još jedne svetinje – manastira Svetog Jovana Glavoseka.

Posebnu pažnju kod ostataka tvrđave Petrus privlači kamena gromada, nazvana Krstatom stenom koju je, po predanju, u svojoj kecelji donela despotica Jerina. Vekovima kasnije, zadivljen grandioznošću Krstate stene, srpski pesnik Đura Jakšić posvetio joj je pesmu „Otadžbina“:

„I ovaj kamen zemlje Srbije,

Što preteć suncu dere kroz oblak,

Sumornog čela mračnim borama,

O vekovečnosti priča dalekoj,

Pokazujući nemom mimikom

Obraza svoga brazde duboke...”

Foto: Ivan Strahinić

(Ona.rs)