Počinje sezona slava koja je nezamisliva bez jedne stvari: Simbolika slavskog kolača i pečata na njemu

Stručnjak za istoriju hrane odgovara na pitanje

Slavski kolač ima dugu istoriju koja seže unazad vekovima. Hleb je od davnina kod raznih naroda simbolizovao život, blagostanje, osnovu ljudske ishrane u teškim godinama, pa i ne čudi što su mu se pripisavala razna božanska i magijska svojstva. Njegovo poreklo može da se pratiti do vremena kada su se hrišćanstvo i pravoslavlje širili na Balkanu, kada je hleb bio deo paganskih rituala i obreda, simbol jedinstva, zajednice, okupljao je porodicu i služio kao deo rituala pri raznim obredima, kasnije prilagođen hrišćanskim običajima.

Danas je slavski kolač tradicionalni srpski kolač, vrsta hleba, koji se priprema tokom obeležavanja krsne slave. Običaj je da domaćica ispeče ovaj kolač rano ujutru, na dan slave, nakon čega sveštenik osvešta kolač najčešče u crkvi, preliva ga crvenim vinom i lomi ga na komade koje deli svim članovima porodice pre ručka. Ovo lomljene slavskog kolača se može obaviti i uokviru porodice i doma, bez prisustva sveštenika. Zavisi od lokalnih običaja.

Preporučujemo

Tako će hleb, kako ističe istoričarka Dijana Vasiljević, kao obredni element naći svoje mesto i u srpskim običajima, pa će pored mnogih obrednih rituala, posebno da se ističe i slavski kolač, kao deo hrišćanske tradicije.

- Slavski hleb se mesi za krsnu slavu, a prema običaju, domaćica ga peče uoči slave. Obično je posan, ali u poslednje vreme se u njega dodaje i mrs. Sveštenik ga osveštava crvenim vinom, potom se kolač lomi i deli među članovima porodice. Slavski kolač po hrišćanskoj religiji predstavlja telo Hristovo, a vino krv - ukratko objašnjava stručnjak za istoriju hrane.

Na sredini kolača, kao i na četiti mesta na obodu, stavlja se pečat (tzv. pečat-prosfornik) sa slovima IS HS NI KA, što predstavlja skraćenicu od reči "Isus Hristos pobednik".

- Pored ovog natpisa, na kolač se u odnosu na podneblje stavljaju i određeni simboli, koji reprezentuju određene zajedničke ukrasne elemente. Svaki ukras, odnosno figurica, pravi se od testa i ima svoje značenje, te nije svejedno šta će se staviti - ističe Vasiljevićeva.

Slavski kolač u sredini, pre svega, ima šaru u obliku krsta, koja je optočena pletenicom, koja je simbol venca. U sredini kolača obavezno je da se zabode parče osvećenog bosiljka.

Ostali ukrasi mogu da budu brojni i različiti, ali oni koji se smatraju obaveznim su: klas žita, ptica, cvet, grozd, knjiga i bure. Oni se stavljaju u polja između krakova krsta, a dovoljno je da u svakom od četiri polja bude po jedan ukras.

- Grožđe, bure i klas žita simbolišu rodnu godinu, izobilje, bogatu trpezu, pune ambare i dobru berbu. Ptica ima značenje Svetog duha, mira i zdravlja - otkriva istoričarka.

(Ona.rs)