Mina: Crnooka lepotica, simbol tužne nežnosti i voljena ćerka apostola srpskog jezika

Na Badnji dan 1874. godine, u Beču, u kući reformatora srpskog jezika Vuka Stefanovića Karadžića jedna crnooka devojka nosila je gostima svoj spomenar da joj upišu mudre misli, pesme, želje, ostave poneki crtež. S obzirom na to da su njihov dom posećivali prota Mateja Nenadović, knez Mihailo Obrenović, Njegoš, vojvoda Stevan Knićanin, slikari Uroš Knežević, Aksentije Marodić, Steva Todorović, Dimitrije Tirol, crnogorski knez Danilo, pisac Pavel Šafarik... imala je šta da pročita u svom spomenaru. Tog dana pesnik Branko Radićević ostavio joj je pesmu - "Mini Karadžić u spomencu".

"Pevam danju, pevam noću,

Pevam sele, što god hoću;

I što hoću, to i mogu,

Samo jedno još ne mogu:

Da zapevam glasovito,

Glasovito, silovito,

Da te dignem sa zemljice,

Da te metnem međ’ zvezdice.

Kad si zvezda, sele moja,

Da si među zvezdicama,

Među svojim, sele moja,

Milim sestricama."

Stihovi koji godinama žive u pamćenju, u čitankama i zbirkama pesama, postali su još popularniji u izvođenju pop pevača Zdravka Čolića, a sećanje na Vilhelminu Minu Karadžić Vukomanović (1828-1894) produženo je na još jedan način.

Vukova ljubimica

Jedino preživelo žensko dete, sedma od trinaestoro dece, Mina je bila Vukova ljubimica. Jernej Kopitar lično dao joj je nadimak Cigančica. Odrastala je među ličnostima koje su u to vreme činile jezgro kulturnog života Evrope.

Uz privatne učitelje stekla je izuzetno obrazovanje, pored maternjeg nemačkog jezika govorila je srpski, engleski, francuski i italijanski jezik, služila se i ruskim. Čuveni profesor Grosman muzički ju je obrazovao, na časove crtanja išla je kod kapelana Jozefa Pfajfera, potom se usavršavala u ateljeu Fridriha Šilhera. Posle Katarine Ivanović Mina je druga slikarka u srpskoj istoriji umetnosti.

Bila je Vukova najbliža saradnica. Na nemački je prevodila srpske narodne pesme, koje je slala Jakovu Grimu, a posebno je važan njen rad na prevodu srpskih pripovedaka. Zbirka pripovedaka, sa 1200 poslovica objavljena je u Berlinu 1854. godine; Jakov Grim je napisao predgovor. O Grimovoj privrženosti srpskom narodu svedoči i njegov aforizam u Mininom spomenaru: "Mnogo je hrane u brazdama siromašnim", koji se odnosi na Srbe, koje je Evropa smatrala kulturno siromašnim.

Veridba i preseljenje u Beograd

Pesnik koji joj je poklonio stihove koji su ušli u večnost izuzetno je emotivno reagovao kada je njeno srce osvojio ruski lekar Flor Ognjev, nizak rastom i grbav. Verili su se 1846. godine. Branko Radičević je tim povodom pisao Đuri Daničiću:

"Ako ne lažem, ovo će biti Minin muž. Kažu da je i njega Bog stvorio; može biti dušu, ali telo – ne".

Veridba je ipak raskinuta naredne godine, a gotovo deceniju kasnije Vukova ćerka se udaje za Aleksu Vukomanovića, profesora beogradskog Liceja i bratanca kneginje Ljubice. Zbog ljubavi Mina napušta rodni grad i 1858. godine venčava se u beogradskoj Sabornoj crkvi. Krštenjem dobija ime Milica. Inače, Mina je prvo krštena prema katoličnom obredu, po dogovoru roditelja koji je podrazumevao da žensku decu krste u katoličkoj, a mušku u pravoslavnoj crkvi.

Ona koja je puna sreće zbog ljubavi došla u Beograd, tu doživljava i ogroman gubitak posle godinu i po bračne sreće. Posle smrti supruga, odbija mesto upravnice Više škole u Beogradu i vraća se u Beč 1860. godine.

Kraj života obeležen samoćom

U Beču mezimica neguje bolesnog oca Vuka. Svesrdno je propratila i majčinu osmogodišnju bolest. Sahranjuje i brata Dimitrija, čiji je portret ostao među njenih 20 sačuvanih. Poslednji njen životni gubitak bio je najteži - sin Janko joj umire kao mladi ruski oficir u poslednjem srpsko-turskom ratu. Njena poslednja aktivnost u životu biva usmerena na to da dobije sinovljeva pisma i medalju za hrabrost koju je zadobio vojujući protiv Turaka.

Odrasla u kući punoj sreće i ljudi, na izvoru dešavanja, umire u samoći 31. maja 1894. godine, u Beču. Prema njenoj želji, telo joj je preneto u grad u kome se venčala i u kome je izgubila supruga - sahranjena je na Tašmajdanu, pored muža i sina, čije je telo premešteno iz Rusije. Iz voljenog Beograda 1905. godine njeni posmrtni ostaci preneti su u grobnicu porodične crkve Vukomanovića, u mirnom Savincu kod Gornjeg Milanovca. U crkvi pored žive reke Dičine počiva telo Mine, koja je "bila živi izvor za istoriju doba u kojem je njen otac vodio borbu za srpski jezik i pravopis", kako je rekao pesnik Teodor Stefanović Vilovski, Minin prijatelj.

Crnooka lepotica koja je usred austrijske prestonice nosila srpsku narodnu nošnju, koja je prve reči progovorila na nemačkom i zahvaljujući kojoj su se srpske narodne umotvorine prvi put čule na nekom stranom jeziku, ostala je pojam tužne nežnosti i voljene ćerke apostola srpskog jezika. I cele nacije.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.