Ona je prva tražila pravo glasa u Srbiji: Katarina Milovuk - žena ispred svog vremena

Katarina Milovuk, rođena kao Ekaterina Đorđeviće, osim što je bila jedna od retkih obrazovanih žena Srbije s kraja 19. veka, u istoriji će ostati upamćena ne samo po svom humanitarnom radu, već i kao prva borkinja za ljudska prava i prva žena koja u našoj zemlji tražila da joj se da pravo da glasa.

Rođena je 28. avgusta 1844. godine u Novom Sadu, u porodici austrijskog poručnika Jovana i Jelisavete Đorđević. Vrlo brzo je sa porodicom prešla u Beograd jer je njen otac odlučio da prebegne u Beograd, gde je nastavio da služi kao oficir ratujući protiv Turaka. Njeni roditelji su smatrali da osnovno obrazovanje nije dovoljno za njihovu ćerku, zbog čega je nastavila svoje školovanje u Rusiji. Do 1861. godine završila je gimnaziju u Nikolajevsku i položila pedagoški državni ispit na Univerzitetu u Odesi, nakon čega se vratila u Srbiju i sa sobom donela znanje ruskog,  francuskog, nemačkog i engleskog jezik.

Već sa 19 godina, na poziv Ljubomira Nenadovića, ondašnjeg načelnika Ministarstva prosvete, postala je upravnica tek osnovane Više ženske škole u Beogradu, a ono što je impresivno u njenoj biografiji je da je na tom položaju ostala sve do svoje penzije, kako prenosi portal 011 Info. Njena škola iznedrila je mnoge druge poznate Srpkinje, kao što su Draga Ljočić, Draga Mašin, Milka Grgurova, Nadežda Petrović,  Stanka Glišić i Maga Magazinović.

Takođe je, 1904. godine, pozvana je da učestvuje u organizaciji Više srpske ženske škole u Solunu, koju su pohađale srpske devojke iz krajeva pod turskom vlašću. Tu je ostala tri godine.

Život posvetila osnaživanju mladih devojaka

Profesionalni vek je provela zalažući se za uvođenje pedagogije i metodike, kao i izučavanje jezika u školama. Pisala je udžbenike koji su se koristili na nastavi pedagogije i metodike, a i prevodila je dela. Govorila je četiri jezika. Takođe je insistirala da se oformi školski hor, a sama je savladala veštinu sviranja klavira. 

Tokom godina svog upravljanja ženkom obrazovnom institucijom, tačnije 1865. godine, Katarina se venčala sa Milanom Milovukom, profesorom istorije i pravnikom po struci, koji je bio ujedno i osnivača i prvi horovođa Beogradskog pevačkog društva. Sa suprugom je ostala u braku do njegove smrti.

Nikada nije imala decu, a posvetila se pedagoškom radu i osnaživanju mladih žena. Ona je idejni tvorac i jedna od osnivača Beogradskog ženskog društva 1875. godine, prvog udruženja žena Srpkinja u Srbiji. Godinu dana je oformljeno prvo žensko udruženje koje su osnovale sefardske žene. Osim što je bila na čelu Udruženja srpkinja od 1889. do 1891. godine, bila je i urednica prvog ženskog časopisa "Domaćica", koje je osnovalo ovo društvo.

Takođe, Katarina Milovuk je bila i među osnivačima Kola srpskih sestara, gde je postavljena na mesto potpredsednice, a bila je članica i Društva za potpomaganje i vaspitanje sirotne i napuštene dece. Uz to, zajedno sa svojim nastavnicama i nekoliko muzički obrazovanih gospođa, osnovala je i Žensko muzičko društvo, na čijim priredbama su se, kako prenosi "Vikipedija" okupljali najumniji i najotmeniji ljudi našeg glavnog grada.

U vreme Srpsko-turskih ratova (1876–1878) i Srpsko-bugarskog rata 1885. godine Milovukova je organizovala žene da rade kao bolničarke, a u vreme Balkanskih ratova osnovala instituciju "Sveta Jelena" koje je brinulo o deci vojnika koji su na frontu. U zgradi Više ženske škole u Beogradu organizovala je i radionicu u kojoj se šilo za vojsku.

Za svoj humanitarni rad dobila je Orden Društva srpskog Crvenog krsta (1877), dva puta Medalju kneginje Natalije (1878 i 1886) i Orden Svetog Save III reda (1886).

Prva žena koja je zatražila pravo na glas

Međutim, iznad svega, ono što je Milovukovu za života izdvojilo kao heroinu jeste to što je inicirala osnivanje Srpskog narodnog ženskog saveza, i bila prva predsednica ovog saveza, koji se borio za pravo glasa žena. Bila je jedna od prvih žena koje su se digle protiv okova patrijarhalnog srpskog društva oštro se boreći za prava žena.

Ona je prva žena koja je u Srbiji 1897. godine, tražila da bude upisana u birački spisak. Sa jednim glasom protiv, njen zahtev je odbijen na Kasacionom sudu.

- Ne znam s kakvim su pravom ljudi prisvojili svu vlast u svoje ruke i upravljaju sudbinom ove zemlje bez naše saradnje, kada je ova zemlja naša koliko i njihova, i mi smo deca ove zemlje i mi s njom delimo i zlo i dobro - prenosi "Kulturni kišobran" njene tadašnje reči.

To je, međutim, nije sprečilo, i već tri godine kasnije, 1900. godine obratila se direktno kralju Aleksandru Obrenoviću da dozvoli ženama da glasaju. Ali je još jednom odbijena.

Koliko je bila ispred svog vremena najviše svedoči podatak da je tek četiri godine kasnije u Londonu osnovana Socijalno-politička unija žena, sa zahtevom da im se omogući pravo glasa. Katarina je za života postala ženska perjanica, a o tome svedoči i podataka da je u julu 1913, dva meseca pred smrt, bila jedna od govornica na Kongresu Internacionalne alijanse za žensko pravo glasa u Budimpešti.

Žena koja je svoj život posvetila borbi za nacionalne interese, prava i emancipaciju žena u 19. veku, umrla je 27. septembra 1913. u 69. godini, a iza nje je ostalo predanje i jedna mala ulica u Beogradu, na opštini Zvezdara, koja nosi ime Katarine Milovuk.

(Ona.rs)

.

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.