Po kome je takmičenje "Dora" dobilo ime? Prva žena u Hrvatskoj koja je komponovala orkestarska dela

"Dora", hrvatsko muzičko takmičenje na kojem se bira predstavnik za Evroviziju 2024, završeno je juče. Pobednik je Baby Lasagna (Marko Purišić) sa pesmom "Rim tim tagi dim". Ovo takmičenje nosi ime Dora od 1995. godine, zahvaljujući urednici Kseniji Urličić, koja je bila inspirisana Dorom Pejačević.

Dora Pejačević je bila hrvatska kompozitorka i violinistkinja, začetnica moderne hrvatske kamerne i orkestarske muzike i prva žena u Hrvatskoj koja je komponovala orkestarska dela.

Pejačević je jedna od značajnih kompozitorki ranog 20. veka. Većina njenih kompozicija bila je pod snažnim uticajem Šumana, Bramsa, Griga i Čajkovskog.

Ubrzo nakon Dorine smrti, njen rad je zaboravljen i ponovo otkriven tek 1980-ih, podstaknut istraživanjem Koraljke Kos, čiji se rad bazirao na muzikologiji generalno.

Dora Pejačević je odrasla u Našicama, u Slavoniji. Njen otac je bio hrvatski ban grof Teodor Pejačević, a majka mađarska baronica Elizabeta-Lila Vaj de Vaja, školovana pijanistkinja i pevačica. Njeno mesto boravka u Hrvatskoj bio je dvorac Pejačević u Našicama. Tu je provela detinjstvo sve dok se 1903. cela porodica nije preselila u Zagreb. Godine 1907. vratila se u Našice, ali je dve godine kasnije započela studije u Drezdenu. Potom se 1911. preselila u Minhen. Po izbijanju Prvog svetskog rata 1914. godine pomagala je u Našicama tokom celog rata kao bolničarka koja je brinula o ranjenicima. Istovremeno je intenzivno komponovala. Neka od njenih najboljih dela su nastala u to vreme.

Prve muzičke časove Dora Pejačević je dobila kod orguljaša Karolja Nozede u Budimpešti. Školovanje je nastavila u Hrvatskom glazbenom društvu u Zagrebu. Od 1909. pohađala je privatne časove u Drezdenu, a zatim i Minhenu.

Dnevnik Dore Pejačević dokumentuje njeno interesovanje za filozofska i društvena pitanja: Šopenhauer, Kjerkegor, Dostojevski, Ibzen, Niče, Oskar Vajld, Tomas Man.

Od udaje za Otomara Lumbea 1921. do smrti 1923. živela je u Minhenu.

Inspiraciju je tražila u razmeni ideja sa drugim umetnicima. U krugu njenih poznanika bili su Anet Kolb, Karl Kraus, Rajner Marija Rilke i njegova supruga Klara Vesthof i pijanistkinja Alis Riper. Njena dela, od kojih je objavila samo nekoliko, izvođena su u njenoj domovini i u drugim evropskim zemljama: izvođači su bili pijanisti Valter Bahman, Svetislav Stančić i Alis Riper; violinisti Joan Manen, Vaclav Huml i Zlatko Baloković; pevačica Ingeborg Danc; dirigenti Oskar Nedbal i Edvin Lindner; Thoman trio, Hrvatski gudački kvartet, Zagrebačka filharmonija, Bečki Tonkunstler orkestar i Drezdenska filharmonija.

Mnogostruko nadarena, ponekad i sama književno aktivna, Dora Pejačević je živela uglavnom u muzici i za muziku, kako je opisala Koraljka Kos. Po prirodi veoma osetljiva, komponovala je "slično seizmografu koji reaguje na najfinije nadražaje", u onome što je i sama nazvala "transom muzičke opsesije", takođe prema rečima Koraljke Kos.

Bila je prva žena u Hrvatskoj koja je napisala orkestarska dela. Zbog svog kasnoromantičarskog, harmonijski i instrumentalno prefinjenog tonskog jezika, smatra se predstavnikom fin de sieclea; povremeno se njen stil poredi sa Rahmanjinovovim, kako piše "HeBu".

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.