Srpska princeza Olivera Lazarević: Sa 16 žrtvovana i predata u harem ubice svoga oca, život posvetila Srbiji

Ona je bila najmlađa kćerka kneza Lazara Hrebeljanovića i kneginje Milice, koja je u svojoj mladosti provela dvanaest godina u haremu osmanskog sultana Bajazita I, kao zalog miru između porodice Lazarevića i Osmanskog carstva. Sudbina nikada nije bila naklonjena Oliveri Lazarević.

Pored toga što je praktično "žrtvovana" nametnutim brakom za dobrobit Srbije, takođe je jedno vreme provela i u zarobljeništvu mongolskog emira Tamerlana, kao zatočenica u nesrećnim okolnostima nakon Angorske bitke 1402. godine.

Rođena oko 1373. godine kao najmlađa ćerka kneza Lazara i kneginje Milice, nakon četiri starije sestre – Mare, Jelene, Dragane i Teodore, i dva brata – Stefana i Vuka. Po majčinoj strani ona je bila potomak Nemanjića, jer je čukundeda kneginje Milice bio Vukan Nemanjić, najstariji sin Stefana Nemanje i rođeni brat Svetog Save.

Kao i ostala srpska plemićka deca, bila je izuzetno obrazovana. Govorila je latinski i grčki, učila je hrišćansku teologiju i filozofiju i oduvek je bila upućena i učena pravilima diplomatije. U raznim istorijskim izvorima ona se kasnije spominje kao veoma vaspitana, smerna, pametna, obrazovana, energična i jaka žena.

Žrtvovana kneginjica

Već kao izuzetno mlada žena data je osmanskom sultanu Bajazitu I nakon Kosovske bitke, praktično - u zalog. Tragedija ovog događaja je utoliko veća što je nakon Kosovske bitke, 28. juna 1389. i smrti Sultana Murata, njen otac, knez Lazar, po predanju, pao sa konja nakon čega ga je zarobila turska vojska i odvela kod Bajazita, koji je upravo usmrtio svog starijeg brata kako bi mu uzeo presto. Novi sultan tada se odlučio da pogubi kneza Lazara, a nepunu godinu dana kasnije postaje muž kneginjice Olivere, kasnije sultanije.

Njena udaja bila je jedan od prvih diplomatskih poteza njene majke, kneginje Milice koja je u to vreme, posle gubitka svih muških glava, vlada Srbijom u ime maloletnog kneza Stefana Lazarevića. Kneginja je u nezavidnoj situaciji donela tešku vladarsku, ali iznad svega majčinsku odluku da prihvati vazalske obaveze prema Turcima i preda svoju najmlađu kćer u harem. Ovaj potez napravila je u saglasnosti sa preživelim plemstvom i crkvenom jerarhijom, nakon čega je Državni sabor doneo konačnu odluku o slanju Olivere sultanu krajem 1389. godine.

Uz to Lazarevići su se obavezali i na plaćanje godišnjeg danka i redovno izvršavanje vojnih obaveza.

Put posut ružama

Prema predanju, kako prenosi Vikipedija, ceo put iz rodnog Kruševca ka Drenopolju (današnji Jedrene) u koje je odvedena uz pratnju svoje braće Stefana i Vuka, srpski narod je za Oliveru posuo ružama, a na svojoj konačnoj destinaciji princeza je, među stotinama žena u haremu, postala jedna od četiri sultanove zakonite žene, takozvane kadune. Kako ju je njena starija sestra često zvala Despina, u haremu je postala Despina Hatun.

Život u haremu je bio surov za jedva šesnaestogodišnju pravoslavnu devojku. Ali je ona od prvog dana pokazala spremnost na žrtvu, dok je njena prirodna i urođena snaga dovela do privilegija. Kako je vreme prolazilo, između mlade Srpkinje i turskog vladara vremenom se rodila čak i ljubav. To ne čudi, jer je Olivera bila vanredno lepa i imala je veliki uticaj, kako navode istorijske knjige, na "strasti odanog Bajazita". Tako je u sultanskom haremu uspela da održi prvo mesto, i da zadobije i održi Bajazitovu ljubav.

Sve vreme boravka u haremu čvrsto je ostala u svojoj pravoslavnoj veri (čak je imala i svog ličnog sveštenika), a položaj koji je osvojila u haremu i sultanovom srcu često je koristila da pomogne Srbiji i napaćenom narodu.

Kada je sulatn Bajazit poražen posle bitke kod Angore (današnja Ankara) 1402. godine, tatarski emir Tamerlan je zarobio i Osmanskog sultana i njegovu prelepu ženu. Mnoge legende parte ovaj događaj, među njimm i ta da je Oliveri naneta "velika" sramota u zarobljeništvo, te je, poštujući osmansku tradiciju, Bajazit 8. marta 1403. u tatarskom ropstvu izvršio samoubistvo zbog obeščašćivanja njegove žene. Olivera je iste godine oslobođena, i to zahvaljujući bratu Stefanu Lazarević, koji je tada već postao despot i koji je poslao poslanicu Tamerlanu.

Povratak Domine Despine

Iste godine princeza se, nakon 12 godina, vraća u Srbiju i trajno nastanjuje na bratovljevom dvoru koji je tada bio u Beogradu. Do smrti ga je verno pratila, bila njegov drug, savetnik, "podstrekač i tešitelj". Život je provela često putujući kod sestre Jelene (Jele) Balšić - Kosače u Dubrovnik, Zetu i Hercegovinu, gde su je dočekivali sa visokim počastima kao "Domina Despina", ime koje je od milja dobila od Dubrovčana kao "časna gospođa od krvi Svetloga Despota i od njegovoga Dvora".

Za života se više nikada nije udavala.

Poslednji put se u istorijskim spisima pominje u dokumentu iz 1443. godine, a veruje se da je godinu dana kasnije i preminula Ni danas se ne zna gde je sahranjena.

- Žrtvu princeze Olivere za spas naroda i otadžbine posle Kosovske bitke, srpski narod je još za njenog života veoma visoko cenio. Ona je smatrana žrtvom biblijskog karaktera, bogougodnom i hristolikom žrtvom, prinetom iz slobode, ljubavi i poslušanja prema svome rodu i otačastvu - napisao je Nikola Gilje, srpski istoričar i teolog, Nikola Giljen, u monografiji "Princeza Olivera, zaboravljena srpska Kneginja".

Uprkos tome što su mnogi članovi njene porodice proglašeni za svete, Olivera Lazarević nikada nije kanonizovana. Ali nije i potpuno zaboravljena. Godine 2008. u Beogradu je osnovan Fond "Princeza Olivera" u znak sećanja na srpsku princezu, posvećen očuvanju duhovnosti i srpske kulturne i istorijske baštine.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.