Caričin grad kod Lebana idealan za odmor i istorijsko podsećanje: Arheološki dragulj sa mnoštvom tajni

Na sedmom kilometru od varoši Lebane i oko 30 kilometara od centra Leskovca sakriven u zelenom krajoliku pitome planine Radan ugnezdio se Caričin Grad, Justiniana prima, vizantijska naseobina iz 6. veka.

Podigao ga je vizantijski car Justinijan Prvi, u znak poštovanja prema rodnome kraju. Punih 38 godina vladao je ovaj, kako ga istorija pamti, za politiku nadareni imperator: počev od 527. godine, pa sve do 565. godine naše ere. Prve veće najezde Avara i docnije Slovena razorile su ovaj, za to vreme veoma lep grad, tokom 631. godine, ostavljajući porušene za sobom tri gradske celine, inače naseljavane tada po stepenu bogatstva. Srušeni su atrijumi i bazilike kao i dovodni akvadukti i vijadukti.

Legenda kaže da je Justinijan obećao svoju jedinu kćer mezimicu onome plemiću za ženu koji uspe da sa planinskoga visa planine Radan prvi donese zdravu banjsku vodu sa najvišeg izvora. To je pošlo za rukom jednom običnom svinjaru čija stoka nije uopšte obolevala stalno pasući uz izvore blizu današnjeg sela Svinjarica.

Justinijan mu onda ponudi dosta hleba i para, ali svinjar ne pristade, već požele carevu ćerku. Car se silno naljuti na svinjara i otera ga batinom u polje bez imalo hleba. Narod u polju izvan careve tvrđave se poče uplašen krstiti povikom u strahu: "Leba nema, leba-ne...", otuda se do danas u ovom polju na obalama reke Jablanice razvija se grad i opština sa imenom Lebane.

Prve pismene zabeleške o ovom arheološkom lokalitetu na oko 42.000 metara kvadratnih iz 1880. godine čuvaju se u leskovačkom Narodnom muzeju. A prva arheološka istraživanja započeta su daleke 1912. godine kada su seljaci ovog kraja sasvim slučajno obrađujući zemlju plugom otkrili ćupove i zlatni nakit. Iskopavanja su prekinuta zbog Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata i nastavljena tek 1936.godine. Trajala su do 1940. godine, a onda opet rat i prekid istraživanja.

Komunisti su ih kasnije nastavili 1947. godine, ne vodeći mnogo računa o pravilnom deponovanju iskopina. Tome se ozbiljno pristupilo tek 1970. godine i 1975, kada se u ovaj arheološki posao uključuju i arheolozi iz Francuske.

Justinijana Prima imala je u svoje vreme jurisdikciju nad tadašnjom severnom Ilirikom, dok je drugi južni deo carstva bio pod jurisdikcijom Soluna. Gradske ulice Justinijanovog grada u podnožju planine Radan bile su popločane kamenim pločama, uokvirene tremovima na čijim obodima su se oslanjali poveći lukovi arkada Episkopske palate, Carevog letnjikovca i drugih važnih palata toga doba.

Pojedine važne zgrade stambenog dela toga doba grejale su se podno toplim vazduhom, za šta postoje pouzdani materijalni dokazi. Pre dvadesetak godina Komitet UNESCO stavlja ovaj arheološki lokalitet u vodeće lokalitete iz svetske baštine, što je bio povod za buduću najezdu turista iz zemlje i inostranstva, od kojih najviše iz Francuske i zemalja Beneluksa.

Opština Lebane ponosi se danas Caričinim gradom, ali i obližnjom Sijarinskom Banjom kao i pitominom planinske lepotice Radan. Gostu-namerniku nudi se zdrava hrana i neprevaziđena ljubaznost Lebančana. Tu su domaća vina i rakije i muzičari uvek spremni na pesmu. Gosti mogu da odsednu u hotelu "Caričin grad" na obalama reke Jablanice, ili u hotelu "Gejzer", Rehabilitacionog centra u Sijarinskoj Banji, u koje treba finasijski ulagati više no do sada, kao i usput u neke od hotela na području Leskovca.  Sve to po prosečnoj pansionskoj ceni do 30 evra.

Hotel "Caričin grad" je solidno izgrađen, ali neiskorišćen dovoljno zbog zakasnele privatizacije, kao i obližnji hotel "Gejzer" kapaciteta 250-300 gostiju, i sa prelepom terasom koja gleda na na predivne bazene sa gejzirom visine do osam metara, jedinstvenim u centralnom delu Evrope.

Ljubitelji starina mogu usput da posete i Narodni muzej u Leskovcu, po broju eksponata jednog od najbogatijih u Srbiji i da se tu na licu mesta upoznaju sa burnom prošloću ovoga kraja, kao i sa istorigrafijom vladavine cara Justinijana koji se.

Znajući činjenicu da je vizantijski suveren Manojlo Drugi Komnin docnije prilikom prvog međusobnog susreta velikom srpskom županu Stefanu Nemanji između ostalih darova poklonio i regiju Dubočice, današnjeg Leskovca, jedinstvena je danas mogućnost da se ljubitelji srednjovekovne istorije obilaskom zavičajnog tamošnjeg muzeja podsete na ta i na druga slavna dešavanja tokom predhodnih vekova.

(Ona.rs/Tomislav Stevanović)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.