Potopljena srednjevekovna svetinja da bi nastalo jezero: Biser tog dela Srbije krije jednu tužnu tajnu

Da bi nastalo jezero, koje se danas u zapadnom delu Srbije smatra pravim biserom, moralo je mnogo toga da se učini. Najpre da se izgradi brana na reci Jablanici, a zatim i da se jezero Rovni napuni vodom kako bi bilo obezbeđeno vodosnabdevanje najpre Valjeva, ali i Lazarevca, Mionice, Uba i Lajkovca.

Ipak, to je samo jedna strana priče o jezeru Rovni i njegovom nastanku.

Ona druga, koja budi neke ne tako lepe emocije kod mnogih, vezana je za manastir posvećen Svetom arhanđelu Mihailu, koji se nalazio u valjevskom selu Tubravić. Danas se ova svetinja, koja je znana i kao Valjevska Gračanica još od 15. veka, kada je izgrađena, nalazi pod vodom jezera Rovni.

Zbilo se to u trenutku kada je jezero punjeno 2016. godine.

Nastanak jezera Rovni

Bezmalo tri decenije je trajao nastanak jezera, koje se danas, osim za vodosnabdevanje Valjevskog kraja, koristi i kao izletište.

Iako je 1988. godine počela gradnja brane na reci Jablanici, vrlo brzo je zbog manjka finansijskih sredstava obustavljena. Tek početkom ovog veka je nastavljena, da bi septembra 2015. godine započeto punjenje jezera Rovni.

Nešto više od 75 metra je visoka brana, koja je zaslužna za nastanak ovog jezera, prepoznatljivog po neobičnom obliku i tirkiznim nijansama vode.

Nestanak valjevske svetinje

Širom naše zemlje je pomno praćeno punjenje jezera Rovni iz jednog razloga. Tada su mnogi od nas bili svedoci nestajanja svetinje, koja je na tom prostoru postojala još od 15. veka. Slike vrha Valjevske Gračanice sa krstom koji polako potapa voda nikoga nisu ostavile ravnodušnim. Ni tada, ni danas.

Iako su se u javnosti mogli čuti apeli da ova svetinja ipak ostane spašena i to tako što se jezero neće napuniti do vrha, kako navodi “Vikipedija”, tom prilikom je dogovoren “sporazum sa Crkvom o izmeštanju Valjevske Gračanice”. Ipak, to se nije dogodilo, jer je utvrđeno da materijal koji je korišćen za gradnju ove svetinje nije pogodan za izmeštanje.

Vladika Lavrentije, koji je tada bio vladika šabačko-valjevski je zvaničnu saglasnost za potapanje ove svetinje dao još 2003. godine. Tom prilikom je saglasnost data i za “razmenu nepokretnosti, izgradnjom nove crkve iznad akumulacije”.

Svi značajni predmeti, među kojima se izdvaja posebno zvono, koje je crkvu posvećenu Svetom arhangelu Mihailu krasilo još od 1860. godine, tada su iz Valjevske Gračanice izneti.

Zanimljivo je pomenuti da su se u ovoj svetinji prilikom potapanja našle kopije ikona, koje je verni narod tu prethodno doneo.

Iako se ne može sa sigurnošću reći ko je izgradio Valjevsku Gračanicu, poznato je da iz 1560. godine datira prvi pisani trag o ovoj svetinji, kao manastiru, kada su u njoj boravila dvojica kaluđera. O tome svedoče turski popisi iz te godine. Pretpostavka je da je crkva u ovom valjevskom selu izgrađena vek ranije.

Što se srpskih pisanih izvora tiče, 1826. godine je Joakim Vujić pisao o ovom valjevskom manastiru. Tu se pominju Vukosav Veselinović i Milosav Tomić kao osnivači ove crkve, dok Vujić svedoči da je svetinja u to doba u potpunosti opremljena, u njoj još uvek nema sveštenika.

Na osnovu istraživanja je utvrđeno da je na mestu, na kome je podignuta Valjevska Gračanica, najverovatnije još tokom srednjeg veka postojala svetinja. Takođe, u unutrašnjosti crkve su otkrivena dva ranija sloja živopisa, što svedoči o njenom vekovnom postojanju.

U crkvenoj porti postojalo je i groblje. Na osnovu nadgrobnih spomenika koji su se tu nalazili, a koji su danas, kao i Valjevska Gračnica pod vodom, utvrđeno je da su ljudi tu sahranjivani vekovima, počev od osnivanja manastira, pa do polovine 19. veka.

(Ona.rs / “Turistička prizma” )

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.