U vreme kada je na čelu Beograda bio jedan Grk, glavni grad dobija spomenik koji ga krasi skoro ceo jedan vek

Čuvena šetališna zona u Beogradu je upravo lokacija koja privlači najveći broj stranih turista koji posećuju srpsku prestonicu.

No, ono što mnogi Beograđani, ali i turisti često izgube iz vida jeste da su zdanja koja krase tu ulicu izgrađena vekovima unazad. I da ih nisu baš sve izgradili Srbi koji su za to imali mogućnost u svoje vreme.

Velelepna arhitektura koja je tu vekovima prisutna sa razlogom privlači pažnju. I sam pogled na neko od zdanja u toj beogradskoj ulici jasno ukazuje na to da se posebno vodilo računa o tome kako će zgrade izgledati.

Istini za volju, tek koji vek ranije, knez Mihailova ulica je izgledala sasvim drugačije. Ali o tome ćemo nekom drugom prilikom.

Grci u Beogradu

Mnoge porodice Grka krenule su trbuhom za kruhom i pristigle u tadašnji Beograd. Među njima bili su i članovi porodice Kumanudi, koji su u prvim decenijama 19. veka pristigli iz grada Jedrena, u današnjoj Turskoj.

Možda sada zvuči neverovatno, ali prema podacima iz knjige „Uspon Beograda“, čiji je autor Milivoje M. Kostić možemo saznati i da je jednu od najboljih pekara u tadašnjem Beogradu držao jedan Grk. Njegovo ime bilo je Jovan Kumanudi i pravio je izuzetno ukusan hleb, kojim je snabdevao stanovnike glavnog grada.

Nedaleko od Velikih stepenica, u samom današnjem centralnom beogradskom jezgru, nalazila se Jovanova pekara. Kako navodi pomenuti autor, radila je neprekidno. Beograđani su uživali u ukusu fenomenalnog hleba, a Jovan je zarađivao pozamašne svote novca za ono vreme.

Čitava porodica Kumanudi, svako od njenih članova na svoj način, ostavio je značajan trag u istoriji glavnog grada.

Iako je mnogim stanovnicima Beograda danas poznat restoran „Grčka kraljica“, koji je nedavno ponovo otvoren, ređe se pominje da je zdanje u kome se taj restoran nalazi ujedno i jedno od najstarijih u celoj ulici. Nekada je to bila kuća Hrisante Kumanudi, Jovanove supruge, koju je kasnije nasledila Mileva, jedna od njihovih ćerki. Kasnije je Jovan kupio i ono zdanje pored, u kome se i nalazi pomenuti beogradski restoran, koji je u to doba prvo bio Despotov han, a potom „Kod grčke kraljice“, kako ga je Jovan Kumanudi nazvao.

Najznačajniji član porodice

Iako su članovi ove grčke porodice, koja vodi poreklom iz crnomorske oblasti Trapezunda, bez sumnje ostavili značajan trag u istoriji Beograda toga doba, jedan od njih se po značaju ipak izdvaja.

Bio je to Konstantin ili Kosta Kumanudi, koji je bio izuzetno politički aktivan. Čak je u jednom trenutku na čelu beogradske opštine, što bi danas bilo pandan zvanju gradonačelnika, bio upravo Kosta.

Rođeni Beograđanin, Kosta je pohađao Prvu beogradsku gimnaziju, a potom i Veliku Beogradsku školu, odnosno Beogradski univerzitet, na kome je studirao pravo. Školovanje potom nastavlja u francuskoj prestonivi, te postaje doktor pravnih nauka.

Oskudni podaci o ovom čoveku koji je ostavio značajan trag u istoriji glavnog grada ukazuju na to da je bio veliki prijatelj sa proslavljenim srpskim pesnicima, Jovanom Dučićem i Milanom Rakićem.

Budući politički aktivan, Konstantin Kosta Kumanudi je ostavio značajan trag i u tom segmentu, ali i kao profesor na Pravnom fakultetu Beogradskog univerziteta. Takođe je značajno i njegovo delovanje u skupštini Lige naroda, ali i na mestu predstavnika Parlamenta tadašnje Jugoslavije na ženevskoj Međuparlamentarnoj Uniji. Ne treba zaboraviti ni učešće delegacije u okviru Komisije za reparaciju u Parizu, čiji je glavni predstavnik bio upravo Kosta Kumanudi.

I mada je njegovo političko angažovanje ostavilo značajan trag u mnogim segmentima, ono što ni u kom slučaju stanovnici glavnog grada ne bi trebalo da zaborave jeste da je baš u vreme kada je on bio na čelu Beograda postavljen i spomenik Beogradskom pobedniku, koji srpsku prestonicu krasi i danas.

Zapravo je Kosta Kumanudi bio taj koji je u velikoj meri doprineo modernijem izgledu Beograda. I ne samo to, već je u vreme kada je on bio na čelu tada Beogradske opštine, a danas Grada Beograda doneta jedna vrlo važna odluka, zbog koje je Beograd dobio spomenik, koji će decenijama kasnije postati i znak raspoznavanja glavnog grada Srbije.

Postavljanje spomenika na Kalemegdanu

Kada je pre koju godinu bilo organizovana čišćenje spomenika Pobednik, mnogi su zlurado komentarisali da zapravo i nije toliko lep, koliko velelepno izgleda kada se posmatra iz daljine.

Istini za volju, mnogi stanovnici tadašnje prestonice, a posebno pripadnice lepšeg pola, nisu komentarisale izgled glave ove statue, koju je osmislio Ivan Meštrović, već nešto drugo. Činjenica da spomenik prikazuje muškarca kao od majke rođenog mnogo im je više smetala.

Kasnije će ta Meštrovićeva statua biti poznata kao Beogradski pobednik, iako je njen prvobitni naziv bio Vesnik pobede. Najpre je trebalo da bude postavljena na beogradskim Terazijama, ali to ipak nije naišlo na odobravanje tadašnjih Beograđana.

Sve to dovelo je i do polemike ne vezano za samu lokaciju, nego za činjenicu šta, odnosno koga statua prikazuje. Jednostavno, mnogi učeni, ali i oni manje učeni ljudi bili su protiv toga da Beograd u centralnom delu ima statuu na kojoj je prikazan muškarac bez odeće. Zato je oformljena specijalna komisija, koju su sačinjavali poznati umetnici.

Odluka je doneta. Takav jedan spomenik može da bude postavljen, ali nikako u centru Beograda, već u delu grada koji je u to doba bio na obodu. Ta odluka je doneta kada je Kosta Kumanudi bio na čelu Beogradske opštine, a njegov zamenik i imenjak, Kosta Jovanović je na tu odluku zvanično i stavio potpis.

Spomenik koji je danas poznat kao Beogradski pobednik ili jednostavno Pobednik otkriven je sedmog dana meseca februara, pre gotovo stotinu godina, baš na dan kada je obeležavana godišnjica proboja Solunskog fronta. Od te 1928. godine su mnogi Beograđani mogli da se dive ovom spomeniku, koji posebno velelepno izgleda kada se posmatra iz pravca beogradskih reka.

(Ona.rs / „Grckaisrbija“ )

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.