Beograd je uvek bio grad koji poštuje sve koji u njemu žive: Dokaz za to su džamije, kojih je bilo više od 50

Iako na području glavnog grada naše zemlje, vernici islamske veroispovesti danas svoju veru mogu da ispovedaju samo u jednoj jedinoj aktivnoj džamiji, u centralnom gradskom području, nekada je džamija u Beogradu bilo mnogo više.

Sasvim očekivano, kada se uzmu u ozbir istorijske prilike i činjenica da su turske snage vekovima vladale gradom.

I ne samo da je u nekadašnjem Beogradu postojalo više od 50 džamija, nego se slobodno može reći da su islamske bogomolje u jednom istorijskom trenutku dominirale gradom.

Sa dolaskom austrijskih snaga, koje su osvojile srpsku prestonicu, mnoge džamije su ili porušene ili im je namena promenjena. Ali je u sačuvanim istorijskim spisima ostalo mnogo toga zabeleženo o beogradskim džamijama.

Isto to, samo malo drugačije

U zavisnosti od toga ko govori o istoriji Beograda iz tog perioda, te koji i kakav ugao posmatranja ima, zavisiće u velikoj meri i ono što se može pročitati.

I dok pravoslavni vernici često ističu podatak da su mnogi srpski srednjevekovni manastiri i crkve uništavani od osmanske vojske, dotle vernici islamske ispovesti pominju uništenje njihovih bogomolja. Tako je bilo i u Beogradu pod austrijskom vlašću.

Nakon završetka surovih ratova koji su obeležili drugu polovinu 19. veka, a posle održanog Berlinskog kongresa, posle koga tadašnje kneževine, Srbija i Crna Gora i zvanično stiču nezavisnost, mnoge islamske bogomolje širom Srbije su uništene. Ipak, ono što razlikuje uništenje džamija i srpskih manastira jeste jedan detalj.

Ne želeći da gledaju kako se njiihove bogomolje uništavaju od ruku pravoslavaca, mada je pitanje da li bi se to ipak zbilo, mnogi islamski vernici uzimaju stvar u svoje ruke. Kako ističe “Vikipedija”, a na osnovu dela “Istorija srpskog naroda”, Milorada Ekmečića: “Osmanlije nisu želele da u srpske ruke ostave džamije, pa su one na njihov zahtev porušene najvećim delom između 1863. i 1864. godine. “

Prve džamije u Beogradu

U doba kada su tada osmanske snage uspele da 1521. godine konačno osvoje grad na ušću reke Save u Dunav, naseljava se u Beograd i stanovništvo islamske veroispovesti. Očekivano, počinju da niču i prve džamije u Beogradu. Doduše, najpre su u te svrhe bivale preuređene srpske crkve.

U Donjem gradu Beograda, na mestu na kome je postojala Mitropolska crkva, niče i prva beogradska džamija. Zapravo je ta pravoslavna svetinja preuređena u Veliku džamiju, kako je nazivana.

Već u drugoj polovini tog veka, Beograd se mogao pohvaliti sa čak 16 islamskih bogomolja, od kojih se šest njih nalazilo na području Beogradske tvrđave, dok ih je na području varoši bilo ukupno deset.

Podaci iz tog i perioda koji je usledio ukazuju na to da je čak 56 džamija postojalo na području Beograda. Pa ipak, uprkos tolikom broju islamskih bogomolja, nažalost se za mnoge od njih ne zna ni u kom delu grada su se tačno nalazile, a ni kako su izgledale. Tek za 12 beogradskih džamija poznate su i lokacije i kako su izgledale.

Sve do dolaska austrijskih osvajača, područjem Gornjeg grada Beogradske tvrđave dominirala je džamija koju je podigao turski sultan Sulejman Veličanstveni. Iako po dimenzijama nije bila velika, već pre vrlo skromna, zahvaljujući položaju koji je zauzimala, smatrana je jednom od najdominantnijih islamskih bogomolja u Beogradu toga doba.

Kao jedna od najlepših džamija u beogradskoj varoši, isticala se Imaret džamija. Podigao ju je sandžak-beg sa područja Smedereva, po imenu Mehmed-paša Jahjapašić, polovinom 16. veka. Nalazila se na današnjem Dorćolu i sve do dolaska austrijskih snaga je funkcionisala kao islamska bogomolja, nakon čega postaje franjevačka crkva. Posle obnove, postojala je sve do Berlinskog kongresa, kada je porušena.

Na mestu na kome je kasnije knez Mihailo naložio gradnju Narodnog pozorišta, izgrađena je u drugoj polovini 16. veka Bajram-begova džamija. Oko dva veka docnije, korišćena je najpre kao magacin, a zatim je bila preuređena i u prostor namenjen stanovanju. Ostala je upamćena i pod nazivaom Kara-džamija, budući da su njeni zidovi poprimili crnu boju, jer je nakon izgradnje srpskog nacionalnog teatra njena namena bila posve drugačija – odatle je puštan plin, koji je korišćen za osvetljavanje pozorišta. Pred sam kraj 19. veka i ova islamska bogomolja nestaje sa istorijske scene.

Batal džamija ili Ejnehan-begova džamija nalazila se na mestu na kome je kasnije podignut Dom Narodne skupštine. Za razliku od ostalih islamskih bogomolja varoši beogradske, imala je mnogo veći broj prozora, pa je smatrana i jednom od najbolje osvetljenih džamija u Beogradu.

Jedina aktivna beogradska džamija

Nekada znana i kao Čokadži hadži-Alije džamija, trenutno jedina aktivna islamska bogomolja u Beogradu poznata je kao Bajrakli džamija i nalazi se na Dorćolu.

U tekstu naslovljenom sa “Bajrakli džamija u Beogradu”, Abdulah Tanudžić za časopis “Most”, kako prenosi “Avlija.me” navodi zanimljiv osvrt na obnovu ove islamske bogomolje, čemu je lično doprineo srpski knez Mihailo Obrenović.

Zanimljivo je pomenuti i to da je naziv po kome je poznata, Bajrakli džamija stekla sa razlogom.

Jedno od mišljenja koje se pominje vezano je za činjenicu da je upravo na njoj bio istaknut i bajrak, kako bi islamski vernici, koji su stanovali u tada nižim delovima grada, mogli da znaju kako da se ravnaju prilikom klanjanja namaza. Drugo mišljenje jeste da je bila okarakterisana kao glavna među beogradskim džamijama, pa su je srpski stanovnici prestonice u to doba jednostavno nazivali Bajrak džamija.

U periodu kada je vlast nad Beogradom bila u austrijskim rukama, danas jedina aktivna islamska bogomolja u Beogradu funkcionisala je kao katolička crkva.

Malo pre nego što je izvršen atentan na njega, 29. maja 1868. godine u Košutnjaku, srpski knez Mihailo Obrenović naređuje da među očuvanim džamijama u Beogradu bude odabrana jedna koja će biti obnovljena, ne bi li vernici islamske veroispovesti mogli nesmetano da ispovedaju svoju veru.

Za tu svrhu, izdvojeno je tadašnjih 1.550 groša. Osim Bajrakli džamije, tada je obnovljena i jedna kuća, koja se nalazila pored, u kojoj je trebalo da živi hodža.

Koliko je srpski knez bio ozbiljan u tome navodi i podatak da je dat rok od šest sedmica da sve oko obnove beogradske džamije bude završeno. I to nije sve. Doneo je knez i ukaz da se hodži daje tadašnjih 240 talira na godišnjem nivou, a mujezinu 120. Ono što je posebno zanimljivo pomenuti jeste da je taj ukaz srpski knez doneo dana 18. maja, samo 11 dana pre nego što je surovo stradao u Košutnjaku.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.