Srpski srednjovekovni manastir čuva mnoge freske, ali jedna među njima je posebna

Manastir Sopoćani zadužbina je sina prvog srpskog kralja - kralja Stefana Uroša Prvog Nemanjića i ne zna se sa sigurnošću kada je izgrađen, ali je prilično izvesno da je to bilo polovinom 13. veka

Počev od 1979. godine srednjovekovni manastir u blizini Novog Pazara deo je Liste svetske kulturne baštine UNESCO-a, zajedno sa Starim Rasom.

Manastir Sopoćani zadužbina je kralja Stefana Uroša Prvog Nemanjića, sina prvog srpskog kralja Stefana Prvovenčanog i ne zna se sa sigurnošću kada je izgrađen, ali je prilično izvesno da je to bilo polovinom 13. veka, budući da je kralj Uroš tada vladao. Kako navodi „Manastiriusrbiji“, pretpostavlja se da je to ipak bilo tokom druge polovine vladavine kralja Uroša Prvog iz dinastije Nemanjića.

Preporučujemo

Posebno je interesantan podatak koji se tiče porekla naziva ove svetinje, koja je okarakterisana kao spomenik kulture od izuzetnog značaja u našoj zemlji. Smatra se da je staroslovenska reč kojom je označavan izvor zaslužna i za naziv ovog manastira, budući da se i sam manastir nalazi nadomak izvora reke Raške.

Manastir Svete Trojice

Glavna manastirska crkva posvećena je Svetoj Trojici, a naziv "sopotski manastir", ali i "dom svete Trojice" bio je uobičajen za Sopoćane u periodu srednjeg veka, ističe „Vikipedija“.

Razlog zbog koga se veruje da je manastir izgrađen tokom druge polovine 13. veka vezan je za fresku, na kojoj je prikazana smrt majke kralja Steafana Uroša Prvog Nemanjića, Ane Dandolo. Budući da je ona preminula 1258 . godine, a da je taj događaj prikazan na kompoziciji koja nosi naziv "Smrt kraljice Ane Dandolo", to je i poslužilo istraživačima kao osnov za ovo uverenje.

Interesantno je pomenuti da je srpski kralj Dušan Silni takođe uzeo učešće u gradnji ove svetinje, budući da se smatra da su njegovom zaslugom podignuti zvonik i spoljna priprata. Tome svedoči i njegov portret, koji se nalazi na istočnom zidu manastirske crkve i na kome su prikazani i njegova supruga, kraljica Jelena, i njihov sin Uroš.

Freske koje su prethodile renesansi

Iako nema spora da je manastir Sopoćani u arhitektonskom smislu napredan za ono vreme, ipak postoji nešto drugo što ga je proslavilo. Freske i ikone su, uprkos zapuštenosti ove svetinje u jednom periodu, ipak opstale do današnjih dana.

Kada se uzme u obzir kvalitet izrade, jasno je i zašto je prisutna pretpostavka da su freske u Sopoćanima radili najuspešniji umetnici toga doba, te da su najverovatnije u taj deo naše zemlje pristigli iz Stambola. Pretpostavlja se i da su korišćeni najkvalitetniji materijali toga doba, te da je to jedan od razloga zbog koga su uspele da odole zubu vremena.

Uz brojne scene iz Hristovog života, među kojima se posebno izdvaja freska na kojoj je predstavljeno rođenje Isusa Hrista, jedna scena je po mnogo čemu posebna. Na površini od 40 kvadrata prikazana je scena Uspenja Bogorodice, freska koja je na svetskoj izložni u Parizu, održanoj 1961. godine, kako navodi „Serbiantimes“, ovenčana prestižnom titulom najlepše srednjovekovne freske u celom svetu.

Možda najinteresantniji aspekt ove freske nije površina koju zauzima, već činjenica da se na njoj izdvajaju dve perspektive, a da je jedna figura centralna u obe perspektive. Centralni deo ove kompozicije je Isus, koji u naručju drži bebu, koja simbolično predstavlja dušu Bogorodice.

Zbog boja i nijansi koje su vidljive na freskama u Sopoćanima, te zbog primesa helenističkih elemenata i izažaja likova, što se lako može uočiti, sa razlogom se navodi da su ova remek-dela srpskog srednjovekovnog freskoslikarstva nalik renesansnim.

Na zidovima manastirske crkve mogu se videti i potretri mnogih vladara iz dinastije Nemanjić, među kojima se posebno izdvajaju predstave Uroša Prvog i cara Dušana Silnog.

(Ona.rs)