Da li znate koja je najveća slika u Srbiji: Saznajte sve o 42 kvadrata ovekovečene Bitke kod Sente 1697.

Ako ste ikada bili u Somboru, velika je verovatnoća da ste u centru grada nabasali na velelepno zdanje Skupštine Grada Sombora, nekadašnje Županje, na kraju glavnog šetališta, u društvu gradske fontane i predivne katedrale.

Međutim, putnici namernici, slučajni prolaznici i turisti nisu upoznati da se među tim zidinama nalazi pravo kulturno i istorijsko blago ne samo grada Sombora, već i cele Srbije. U sali Skupštine u kojoj i danas zasedaju gradski poslanici, nalazi se najveća slika na ovim prostorima - delo nemačkog umetnika Ferenca Ajzenhuta, pod nazivom "Bitka kod Sente".

Slika impresivne veličine, izrađena je davne 1898. godine i predstavlja čuvena bitku u Senti, varoši koja se nalazila u granicama bačko-bodroške županije tokom koje su Austrijanci, zajedno sa Somborcima (predvođenim kapetanom Janjićem) konačno proterali Turke južno od Save i Dunava.

Putešestvije od Minhena do Sombora

Njena širina je sedam, a visina četiri metra. Sa bogato pozlaćenim ramom, širokim pola metra, koji sam po sebi predstavlja umetničko delo, ukupne je površine 42 kvadrata.

Ove dimenzije čine da slika "Bitka kod Sente" predstavlja najveće ulje na platnu i to ne samo u Srbiji, nego i na prostorima nekadašnje Jugoslavije.

Bitka kod Sente odiglrala se 1697. godine, i jedna je od najvećih pobeda Austrougarske protiv Turske u 300 godina starom ratu. Sikar je Ferenc Ajzenhut, podunavski Švaba rodom iz Bačke Palanke, ovekovečio je ovaj događaj 1896. godine u Minhenu, namenski za izložbu u Budimpešti povodom proslave hiljadu godina dolaska Mađara u Panonsku niziju.

Somborci su naručili sliku jer je ovaj gradić u to vreme bio centar bačko-bodroške županije koja je bila druga po veličini u celoj Austrougarskoj. A same županije su se između sebe takmičile koja će da da veći poklon za ovu veliku izložbu. Slikaru je plaćeno u to vreme 12.000 forinti, a za taj novac je mogao da kupi 40 jutara najbolje zemlje u Bačkoj.

Slika je još u Nemačkoj uramljena i brodom je preko Dunava stigla do Uma, a potom do Budimpešte. Nakon izložbe vraćena je u Minhen, gde je bila izložena u Staklenom muzeju, potom je ponovo stavljena u brod i poslata za Apatin. Od Apatina je volovskim zapregama i kočijama dovezena do Sombora.

Putešestvija do njenog konačnog odredišta tu nisu završena. Pošto je slika ogromna, srednji deo spoljnog zida skupštinke sale morao je da se sruši sve do tavanice da bi je jednom za svagda uneli u prostoriju.

125 godina na istom mestu 

Slika se nalazi na istom mestu već 125 godina i nije nikada restaurirana. Ima samo jedno oštećenje, rupu na kaputu jednog od vojnika, oko čega postoje neke priče kako je nastala, ali niko ne može sa sigurnošću da kaže šta se desilo.

Sama istorijska kompozicija "Bitke kod Sente" urađena u realističkom maniru, i ne samo da pleni svojom veličinom, bogatstvom kolorita, mnoštvom zanimljivih detalja i dubinom perspektive, već, u prvom redu i izuzetnim kompozicionim rešenjem.

Zanimljivo je da je pore princa na belom konju, koji predstavlja Eugena Savojskog, i čoveka na crnom konju, odnosno grofa Palfina, slikar ove slike i sam sebe stavio na platno. On je drugi vojnik sa leva, čovek sa brčićima koji gleda pravo i drži ruku iznad obrva. Svojim autoportretom je napravio i takav efekat da, gde god da stojite u sali - on vas prati. Takozvani efekat Mona Lize, koji smo oprobali na licu mesta.

U skupštinskoj sali se takođe nalaze i figure dve rimske boginje. Justicije - boginje pravde i Minevre - boginje lepih umetnosti i  zanatlija. U ovoj prelepoj prostoriji čak je i plafon dekorisan, a na njemu se nalaze grbovi.

Centralni grb je simbol grada Sombora, jer su 1749. godine Somborci kupili status grada od carice Marije Terezije. Taj status su platili izuzetno mnogo, čak se priča i da su se sto godina unapred zadužili. Okolo su grbovi teritorija koje su bile pod Austrougarskom 1805. godine kada je zgrada skupštine počela da se pravi. Tu su grbovi Hrvatske, Slavonije, plavi je grb Dalmacije i grb Rumunije, odnosno Erdelja, dela Transilvanije. U pitanju su sve teritorije koje su u to vreme bile pod Austrougarskom.

Prostoriju krase još i dve ogromne kaljeve peći, od takozvane poznate žonlaj keramika, koje svojom bojom i detaljima odaju utisak kao da su od čipke.

Pokušaj premeštanja i krađa replike 

Godine 1930. postojala je mogućnost da Ajzenhutova slika napusti Sombor, kada je centar Dunavske banovine postao Novi Sad. Novosađani su zato tražili da se slika prenese u njihov grad, ali nisu imali gde da je stave, jer je zgrada Banovine, kasnije Izvršnog veća i Skupštine AP Vojvodina, počela da se gradi tek 1936. Izbila je svađa, a presudio je ugledni književnik, Somborac Veljko Petrović, koji je izdejstvovao da slika ostane gde je oduvek i bila.

Dve decenije kasnije, opština Sente je, smatrajući da bi i sama trebalo da ima makar kopiju ove monumentalne slike, raspisala 1950. godine konkurs, na koji se javilo pet već afirmisanih slikara. Oni su došli u Sombor i u sali Županije počeli da preslikavaju čuvenu Ajzenhutovu sliku. Tada je 25-togodišnji slikar Sava Stojkov zamolio slikare da i on na jednom platnu pokuša da napravi svoju verziju i da uči gledajući iskusne umetnike kako rade.

Nekoliko dana kasnije došla je komisija sastavljena od stručnjaka, koja je trebalo da proceni radove i da da eventualne sugestije slikarima. Obišli su radove svih pet umetnika i uočili i platno mladog Save. Zaključili su da je slika nepoznatog slikara zapravo najbolja i najtačnije urađena replika, ali je te večeri, nakon odlaska komisije, Savina slika nestala. Bila je ukradena i punih 25 godina nije se znalo šta se sa njom desilo.

Kako legenda kaže, polovinom '70-ih godina 20. veka, jedan portir iz Županije otišao je u penziju, kada je potražio Savu i rekao mu šta se dogodilo sa slikom i ko ju je u toku noći izneo iz Županije. Slikarka koja ju je uzela pokušala je da dovrši Savinu sliku i shvativši da nije u stanju, sklonila ju je na tavan svoje kuće. Sava Stojkov, tada već 50-godišnjak, pronašao ju je i odneo u svoj atelje. Kako je već bio već afirmisan slikar, likovni kritičari i istoričari umetnosti savetovali su ga da sliku ne dira i ne dovršava, već da je ostavi takvu kakvu je zatekao, kao "znamen vremena".

Slikar je tako i učinio replika čuvene "Bitke kod Sente" zauvek je ostala - nedovršena.

(Ona.rs)

Pošaljite nam Vaše snimke, fotografije i priče na broj telefona +381 64 8939257 (WhatsApp / Viber / Telegram).

Povezane vesti

Ona.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.