Dva grada u Severnoj Makedoniji koja su obeležila život poznatog pevača

U porodici Proeski, koja je cincarskog porekla, u Prilepu je 1981. godine rođen Todor. Odrastao je u Kruševu, u kome se danas nalazi i spomen kuća njemu posvećena

Grad pod Markovim kulama, kako se neretko Prilep naziva, poznat je ne samo kao rodno mesto Marka Kraljevića, već i kao mesto u kome je bio i dvorac srpskog cara Dušana Silnog.

Nekada deo srednjevekovnog Srpskog carstva, Prilep teritorijalno pripada Republici Severnoj Makedoniji. Udaljen je oko 130 kilometara od prestonice zemlje, dok ga od Bitolja deli oko 45 kilometara.

Preporučujemo

U porodici Proeski, koja je cincarskog porekla, u Prilepu je 1981. godine rođen Todor. Pevač koji je ostavio značajnog traga ne samo u Severnoj Makedoniji, nego i na području celog Balkana.

Najviši severnomakedonski grad

Budući da se nalazi na nadmorskoj visini od oko 1.200 metara, grad Kruševo važi za najviši u celoj zemlji.

Istorija grada na obroncima Buševe planine vraća nas u 15. vek, kada je zabeležen i prvi pisani trag o središtu antičke regije Pelagonija. Oko tri veka docnije Kruševo naseljavaju mahom vlaške, odnosno cincarske porodice sa područja planine Gramos i iz Moskopolja.

U Kruševu je u drugoj polovini 19. veka postojala i srpska narodna škola. Stanovnici grada bili su poznati graditelji, odnosno takozvani dunđeri, a bavili su se i trgovinom i bili vrsne zanatlije.

Priča o anatemi kao deo istorije Kruševa

Sve do 1900. godine stanovnici Kruševa su živeli koliko-toliko u miru, iako je osim Cincara, odnosno Vlaha, bilo i Srba, ali i bugarskog i aranutskog stanovništva. Tada je episkop bio izvesni Partenije, inače Grk iz Bitolja. Nije poznato zbog čega, tek stanovnici Kruševa su episkopu poručili da ne bi trebalo da dolazi u grad, jer ga ne žele.

Uprkos tom upozorenju, episkop Partenije početkom 20. veka posećuje Kruševo. Međutim, stanovnici mu pokazuju da zaista nije poželjan, vičući i lupajući u razne predmete.

I tu na scenu stupa anatema, koju je osramoćeni episkop, koji je bio i gnevan, upućuje gradu i njegovim stanovnicima.

Čini se da je proklinjanje imalo efekta, jer samo tri godine kasnije izbija Ilindenski ustanak i tom prilikom u grad najpre ulaze komite i uništavaju ga, a nedugo zatim isto to čine i turske snage. Praktično je nakon toga grad Kruševo bio potpuno uništen.

Stanovništvo grada koje je preživelo odlazi. Mnogi od njih se više nikada nisu vratili.

Ipak, život u Kruševo se polako ali sigurno vraća, mada uz njega nije išao i mir. Grad biva podeljen na Gornju i Donju Malu, a sukobi između lokalnih stanovnika su neprekidni. Velika tuča vernika jednog i drugog dela grada odigrala se 1928. godine, na dan kada je bio organizovan sabor ispred manastira Svetog Spasa. Istog dana grad je zadesilo gotovo neverovatno nevreme.

U želji da prekinu loš period, stanovnici Kruševa organizuju i zvanično skidanje anateme.

Još malo zanimljivosti o Kruševu

Iako je takozvana Kruševska republika trajala prilično kratko, smatra se prvom republikom na području Balkana.

U neposrednoj blizini grada nalazi se i ski staza.

Na nadmorskoj visini od 1.600 metara nalazi se manastir posvećen Preobraženju Gospodnjem. Zanimljivo je pomenuti da je u izgradnji ove svetinje, udaljene tek oko pet kilometara od grada u kome je odrastao, uzeo učešće i Toše Proeski.

Krst visok 33 metra, posvećen rano preminulom pevaču nalazi se u blizini manastira, za koji je utvrđeno da je podignut na temeljima nekadašnje svetinje.

Spomen-kuća izgrađena 2011. godine postala je simbol Kruševa, koji čuva uspomenu na Tošeta Proeskog.

(Ona.rs)