Putovanje moštiju kneza Lazara: Kuda su se vekovima prenosili ostaci našeg vladara posle Kosovskog boja

Istoričarka Dijana Vasiljević pripoveda kako je srpski narod čuvao svoje svetinje da ne bi doživele sudbinu da budu oskrnavlje ili uništene tokom burnih vekova

Crkve i manastiri po Srbiji, Kosovu i Metohiji, Hercegovini i ostalim delovima Balkana nisu obična verska zdanja. Oni su naši istorijski spomenici u kojima počiva većina kraljeva iz dinastije Nemanjića, kao i kraljice, sinovi kraljevske porodice i druga vlastela iz srednjeg veka, a kasnije i članovi dinastije Obrenović i Karađorđević.

Često su se mošti naših kraljeva iz srednjeg veka prenosile  od jednog manastira do drugog, kako bi se sačuvale od turske odmazde, koja je naročito bila žestoka u XVI I XVII veku.

Preporučujemo

Tako sakrivene znale su vekovima da budu na sigurnijem mestu, kako ne bi doživele sudbinu da budu oskrnavlje ili uništene.

Jedan od najčuvenijih primera, kako ističe istoričarka Dijana Vasiljević za Ona.rs, jeste da je upravo iz razloga odmazde i osvete, Sinan-paša doneo mošti Svetog Save iz manastira Mileševa u Beograd i tu ih spalio.

- Srpska pravoslavna crkva će tokom čitavog perioda srednjeg veka upravo imati tu ulogu da sakrije i sačuva artefakta koja su se vekovima nalazila na našem tlu. Međutim i stvaranjem srpske državnosti u XIX veku to pitanje nije bilo u potpunosti rešeno i naše blago će biti ponovo pod udarom uništavanja od raznih ratova koji su buktali Balkanom. Takva sudbina ih je dočekala i u XX veku, kada su mošti naših kraljeva i razno blago koje se nalazilo u Srbiji, nošeno sa Vrhovnom komandom u Velikom ratu, bilo sakrivano u nepristupačnim manastirima, kao što je, recimo, Ostrog ili su pred najezdom ustaša iz NDH prenošeni u Beograd ili dalje - objašnjava Vasiljevićeva.

E upravo jedno takvo putovanje preživele su i mošti kneza Lazara.

Njegove kosti nisu imale mira još od Kosovske bitke, kada su njegovo telo iz Prištine, crkve Vaznesenja, sa Kosova preneli u Ravanicu, njegovu zadužbinu koja je bila jedan od najlepših manastira moravskog stila.

Turci su Ravnicu spalili već 1438, da bi 1690. godine, tokom seobe pod Arsenijem Čarnojevićem, mošti kneza Lazara bile ponete sa narodom preko Beograda ka Sent Andreji, gde će jedno vreme boraviti. Odatle su nakon par godina prenete u manastir Vrdnik na Fruškoj gori, koji će od tada poneti simbolično ime - Nova Ravanica.

Mošti kneza Lazar tu će ostati do početka Drugog svetskog rata, tačnije do 1941. godine kada je jugoslovenska vojska odlučila da koristiti ovaj manastir za magacin oružja, zbog čega će Lazarevo telo biti izmešteno u manastir Bešenovo. Tamo ga je pak zateklo stvaranje NDH, pod kojima će započeti uništavanje srpskih manastira, progoni monaha i krađa relikvija.

- Na lično zauzimanje profesora Grujića i mitropolita Josifa, kod nemačke okupacione vlade, 1942. godine Lazareve mošti se prenose u Sabornu crkvu u Beogradu, gde će ostati do 28. juna 1988. Te godine, na veliki praznik Vidovdan, mošti kneza Lazara kreću na put od godinu dana, ka svojoj zadužbini Ravanici - priseća se Vasiljevićeva.

Na tom putu kneževe kosti obišle su sve manastire u kojima je počivao.

- Pored mesta u kojima je već bio smešten, boravio je i u manastiru Gračanica na KiM povodom 600 godina od bitke na Kosovu polju, na Vidovdan 1989. Nakon cermonije, njegove mošti konačno su prenete trajno u Ravanicu, gde se i danas nalaze - podseća istoričarka.

Odora u kojoj je knez Lazar sahranjen nakon Kosovske bitke ostala je u svom originalnom izgledu i danas se nalazi u Muzeju SPC u Beogradu,  a njena kopija u Kruševcu. Nju su izradili italijanski majstori u XIV veku u gradu Luka, od skupocene svile u boji starog zlata. Protkana je figurama lavova, po narudžbini kneza Lazara lično (1329-1389).

(Ona.rs)