Ljudski uticaj je tu minimalan: Ima ih više od 70 u Srbiji, a ovi rezervati prirode su među najzanimljivijima

Da bi se određena područja na tlu naše zemlje maksimalno zaštitila, stavljaju se pod zaštitu nadležnih institucija i proglašavaju rezervatima prirode.

U osnovi su u pitanju predeli po nečemu jedinstveni, u kojima je minimalan ljudski uticaj.

Preporučujemo

Primarna podela podrazumeva postojanje opštih rezervata prirode, kojih je četiri u našoj zemlji, zatim strogih i specijalnih rezervata prirode. U Srbiji je najveći broj strogih rezervata prirode i to 42, dok je 25 lokacija uvršteno među specijalne rezervate prirode.

Za neke od njih mnogi su čuli, a ima i onih koji su poznati samo manjem broju ljudi, mahom stručnjaka.

Rezervati prirode u Srbiji

Veliki Šturac, Brezna, klisura reke Resave, Ravništa i Tesne jaruge, tek su neki od strogih rezervata prirode. Radi se o područjima koje karakterišu ne sam prirodni ekosistemi koji se svrstavaju u reprezentativne, nego i potpuno neizmenjene prirodne odlike. Namena strogih rezervata prirode, koji su i najbrojniji u našoj zemlji, usmerena je kako na posmatranje i naučno-istraživački rad, tako i na očuvanje prirodnog fonda.

Budući da se radi o područjima koja su jedinstvena ili su značajna zbog „retkosti ili reprezentativnosti“, to su ona okarakterisana kao specijalni rezervati, a priroda u njima je ili potpuno neizmenjena ili je pretrpela, određene, manje izmene. Obedska bara, Suva planina, Uvac i Ludaško jezero, te klisura reke Trešnjice i Deliblatska peščara neki su od lokaliteta koji su uvršteni u specijalne rezervate prirode u našoj zemlji.

I na kraju, ali svakako ne i manje značajni, su opšti rezervati. Svaki od četiri njih ima status prirodnog dobra od izuzetnog značaja. Među opštim rezervatima prirode je najpoznatija Vinatovača, koja se smatra jedinim predelom u Srbiji koji ima karakteristike prašume. Ali o tome nešto kasnije.

Važno je imati na umu i da u zavisnosti od toga koji tip rezervata je u pitanju, zavisi i šta je sve tačno zabranjeno činiti na tom području. Generalno govoreći, nije dozvoljeno brati biljke sa tog područja, loviti i ubijati životinje, ali ni sve ono što može, bna bilo koji način, narušiti zaštićeno područje.

Deliblatska peščara

Na evropskom kontinentu je Deliblatska peščara najveća takve vrste i prostire se u jugoistočnom delu Banata.

U okviru ovog specijalnog rezervata prirode obitavaju mnoge životinjske vrste, kao i oko devet stotina biljaka. Među njima su posebno interesantne orhideje, kojih ima 20 vrsta.

Nastala u toku glacijalnog perioda u istoriji Zemlje, Deliblatska peščara se neretko pominje i kao „Evropska Sahara“. Budući da je područje značajno za očuvanje biodiverziteta, deo peščare poznat pod nazivom Labudovo okno, našao se na listi Ramsarske asocijacije.

Klisura Uvca

Čuveni uklješteni menadri reke Uvac osnovna su karakteristika Specijalnog rezervata prirode Uvac, koji se pod zaštitom nalazi počev od 1971. godine.

Uz kanjon reke Uvac, deo ovog specijalnog rezervata prirode je, pored ostalog i sistem pećina. Područje je izuzetno bogato biljnim i životinjskim svetom, dok je beloglavi sup, koji tu obitava, jedna od najpoznatijih životinjskih vrsta.

Uvačko jezero, Ledena pećina i vidkovac „Molitva“ odakle se može uživati u pogledu koji ostavlja bez daha, tek su neke od atraktivnih lokacija na području ovog specijalnog rezervata prirode.

Obedska bara

Budući da je još polovinom prošloga veka, tačnije 1951. godine stekla status specijalnog rezervata prirode, to se Obedska bara smatra najstarijim zaštićenim područjem u našoj zemlji. Posebno je zanimljivo pomenuti i to da je Obedska bara pod zaštitu stavljena samo dve godine nakon američkog Nacionalnog parka „Jelouston“, te se često karakteriše i kao jedno od najstarijih zaštićenih područja u celom svetu.

Korito Obedske bare prostire se na površini od 9.820 hektara, a površina od 19.611 hektara je pod zaštitom.

Specijalni rezervat prirode Obedska bara uključuje područje podeljeno u tri dela, od kojih je svaki pod različitim režimom zaštite.

Vinatovača

Istini za volju, Vinatovača nije prašuma kakvom je zamišljamo, jer se u njoj nalaze stabla bukve, ali ima karakteristike prašume. Procenjuje se da su i do 350 godina pojedina stabla na području Vinatovače stara. Neka od stabala visoka su i 45 metara.

Vinatovača je uvrštena među opšte rezervate prirode, pa je ljudski uticaj na tom području sveden na minimum. Poseta ovom području moguća je samo uz dozvolu, koju izdaje nadležna institucija.

Suva planina

Kao jedno od mogućih tumačenja naziva ove planine, koja se nalazi u blizini Niša, pominje se specifičan sastav stena koje su na njoj prisutne. Radi se o materijalu koji zadržava vodu, pa je jedna od pretpostavki da je Suva planina zato tako i nazvana. Mada ne treba zaboraviti ni to da na njoj nema vodotokova, te se i sa time dovodi u vezu njen naziv.

Najviši vrh je Trem, koji se nalazi na 1.810 metara nadmorske visine.

Zbog specifičnog terena ju je Jovan Cvijić uporedio sa alpskim masivom, te Suvu planinu prati i krilatica „Alpi na jugu Srbije“.

Područje Specijalnog rezervata prirode Suva planina se prostire na tri opštine i to Niška Banja, Bela Palanka i Gadžin Han. Ono po čemu je ova planina još poznata jeste što na njoj raste i reliktna biljna vrsta, Natalijina Ramonda, koja je poznata i kao Cvet feniks i smatra se svojevrsnim simbolom Dana primirja u Prvom svetskom ratu. Osim vrste latinskog naziva Ramonda nathaliae, na Suvoj planini raste i vrsta Ramonda serbica, što su zapravo dve poznate vrste ove biljke.

(Ona.rs / „Srbnature“)